Un plástico arrastrado por el viento bajo la barandilla sin proteger, en la calle Juin.

2024ko aurrekontuetan, Udalak eta oposizioko talde batek 18.000 euroko partida bat sinatu zuten ibaiaren aldameneko baranden azpian metalezko saretak ipintzeko, hondakin solidoak, plastikoak eta beste kutsatzaile batzuk, Urola ibaira iristea eragozteko.

Akordioaren arabera, saretak jarriko ziren falta diren puntuetan, Altzibar auzoko 41. atariaren aurrean dagoen aparkalekutik Juin kalea eta Azkoitia-Azpeitia bidegorria lotzen dituen bideraino. Guztira, 840 metro inguru.

Duela egun batzuk, erakunde honek egiaztatu du ez dela metro bakar bat ere jarri Urola ibaia babesteko; 82 metro baino ez dira jarri Txalon Errekan (tximinia gorriaren aurrean) eta 23 metro Altzibar auzoan, 1. atariaren aurrean, Kattuin errekan. Alde nabarmena dago adostutako 840 metroen eta jarri diren 105 metroen artean. Horrek agerian uzten du sinatutako akordioa nabarmen urratu dela.

Akordio hori ez zen soilik indar politikoen artekoa. Herritarren eskaera eta beharretatik sortu zen. Aurrekontuetan sartzeak kezka horiei erantzun bat eman zien, bizi-kalitatea hobetzeko helburuarekin. Horrek herritarrekiko itun bat ere bihurtu zuen. Gaineratu behar dugu, halaber, itun hau sinatzeak lotura zuzena duela Udalak ingurumena babesteko duen betebehar etiko eta legalarekin, eta hori ere ez du bete.

Bideo bat prestatu dugu baranden azpiko saretek betetzen duten funtzioa erakusteko:

Eguzki. Azkoitia

Gipuzkoako Foru Aldundiaren arabera, “itsasoan dagoen zaborraren %80 inguru lurretik datorrela kalkulatzen da, neurri handi batean, kontzientziazio publiko ezaren ondorioz, zabor horrek ibaietan bukatzen duelako, eta ibaietatik itsasora. Horrek arazoa konpontzeko neurriak hartzea eskatzen du”. Hori dela eta, 2024ko martxoaren hasieran, beste urte batez, Jasangarritasun Sailak dirulaguntzen lerro bat jarri zuen toki-erakundeen eskura, kostaldean eta ibaietan esakabanatuta dauden zaborrak garbitzeko eta kontrolik gabeko isurketak eragozteko. Udalak laguntzak eskatu zituen eta aurrekontuaren %60 jaso zuen. Baina zaborrak kentzeko soilik, ez kontrolik gabeko isurketak eragozteko neurriak harteko (saretak, adibidez).

Apirilaren erdialdean, enpresa batek Urola ibaiko zenbait gunetan hondakinak jaso ondoren, Udalak honako hau esan zigun: “Ingurumen-arazo larria da, eta, batez ere, arreta eta kontzientziazio handiagoa behar du hondakinak ibaira iristea eta itsas hondoan bukatzea saihesteko”. Udalak ingurumen-arazo larri bat dugula onartzen edo ulertzen badu, logikoena egoera horri aurre egiteko neurri prebentibo zehatzak hartzea litzateke. Horregatik, Udalaren ekimen eza, gutxienez, zentzugabea, desegokia eta arduragabetzat jo daiteke; izan ere, laguntzak eskatzen dituzte eta ibaia garbitzeko inbertitzen du, horretarako enpresa bat kontratatuz. Hori oso positiboa da, baina ez da nahikoa zaborrak ibaian metatzea ekiditeko, bereziki kontuan hartuta oposizioarekin aldez aurretik akordio bat dagoela hitzartuta. Are gehiago, zaborrak kentzeko bezala, oposizioarekin sinatutako 18.000 euroen erdia baino gehiago subentzionatua izango zatekeen Foru Aldundiagatik.

Oposizioarekin sinatutako itunak ez betetzea ez da berria Udal honentzat. 2022an, 25.000 euro erabiltzea erabaki zen ibaiko zaborrak kentzeko. Merezi du gogoratzea, aldi berean, Udalak esaten zigula aurrekontuetatik nabarmendu behar zela urte horretan “handitu egin zela ibaia garbitzeko inbertsioa”. Abenduan, Eguzkik hainbat tona hondakin erretiratu zituen, eta publikoki salatu zuen Urola ibaiaren degradazioa eta itun hori ez betetzea. Oposizioarekin sinatu zen beste itun bat 22.000 euroko partida bat izan zen saretak instalatzeko, baina ez zen erabilitako partida osoa erabili, hau da, ez zen bete. Arrazoizkoa da galdetzea ea aurten jarritako saretak 2022. urteko soberako diruarekin ordain zitezkeen; hala bada, zergatik ez ziren jarri duela 2 urte? Hori dela eta, neurri horiek ezartzeko finantziazio gehigarria lortzeko ekintzarik izan ez denez, Udalak noizbait itun hori betetzeko asmorik izan ote zuen galdetzera garamatza. Hemen gure 2022ko abenduko salaketa:

Azkoitiko Udala, ibai garbiketa, ingurumena eta bere gezurrak | Eguzki Talde Ekologista

Udalak azaldu behar duen beste kontu bat da Altzibar auzoko Kattuin errekaren ondoko 84 metroko barandetan zer logikarekin edo helbururekin jarri dituzten 23 metro sareta bakarrik eta tarteka. Hau da, zenbait zatitan metro batzuk jarri dira, baina tarte horien artean saretarik gabeko espazioak utzi dituzte, saretadun eta saretarik gabeko tartez osaturiko patroi bat sortuz.

Udalaren hitzetan, “oposizioarekin itunak lortzeak politika aberasten du”. Baina aldi berean, beste behin ere, ez du oposizioarekin hitzartutakoa bete. Testuinguru horretan, gure buruari galdetzen diogu ea Udala ez ote den oposizioa bere onurarako tresna gisa erabiltzen ari; izan ere, akordioak sinatzean eta gero ez betetzean, adostasun-irudia bilatzen ari da, parte-hartzearekiko eta elkarrizketarekiko benetako konpromisorik gabe.

Udal honen historia eta jokabideak aztertu ondoren, zalantza gutxi dugu itun hau modu arbitrarioan urratu duela, hau da, ez duelako nahi izan. Eta, gainera, akordio hau sinatu zuen jakinda ez zuela beteko. Hau horrela izanik, ez ditu funtsezko balio eta printzipioak betetzen, hala nola gardentasuna, eraginkortasuna eta etika kudeaketa publikoan, nahiz eta iazko apirilaren erdialdean Udalak, Gobernantzaren Bikaintasunaren ELoGE zigilua jaso zuenean, horiek betetzeko eta sustatzeko konpromisoa hartu zuen. Baina zalantza horiek uxatzeko eta gaizki-ulertuak saihesteko, Eguzkik Udalari eskatzen dio justifika dezala, informazio zehatz, arrazoitu eta dokumentatuarekin, zergatik ez duen bete itun hori, 700 metro baranda baino gehiago babesik gabe utzita, jakinik hortik iristen direla hondakinak ibaira.

Udalari ere eskatu diogu azaltzeko, zer neurri zehatz ezartzea aurreikusten duen ituna betetzeko eta etorkizunean hondakinak ibaira isurtzea saihesteko.

EGUZKI, 2025eko urtarrila

Pasai Donibaneko saneamendua errebindikatzeko Eguzkiren kartel bat.

Amaitu da 2024. urtea, eta Pasaiako badiako eta Oiartzungo itsasadarreko puntu desberdinetako isurketen gaia zein egoeratan dagoen aztertu beharrra dago. Besteak beste, Eguzkik aktiboki esku hartu du horietan, horiek konpontzeko eta araudia betetzeko eskatuz.

Pasai Donibaneko alde zaharreko isuriak: Toki honetako saneamendua urteetan zehar aldarrikatzen ari garen azpiegitura da, bai bizilagunak bai gure kolektiboak, hondakin-urak badiara (eremu sentikor izendatua) zuzenean ez isurtzeko, eta, beraz, aplikatu beharreko araudia betetzeko. Gaur egun, eta eremu horretan saneamendua gauzatzeak (1991ko Zuzentaraua eta 1995eko Lege Dekretua) daraman atzerapen luze eta azalezinaren barruan, 1. fasearen proiektua daukagu (Bonanza pasealekua-Santiago Plaza), 2022ko irailean idatzia eta 2023ko apirilean GAOn onartua eta argitaratua, 7 hilabeteko egikaritze-epearekin. Hamabost hilabete geroago (2024ko abendua), 7 hilabetetan egin beharreko obra hori oraindik ez da hasi.

Altamira auzoko isurketak (Lezo): Eusko Jaurlaritzak 70eko hamarkadan sustatutako auzo honetako saneamendua sare unitario bidez garatu zen (ur beltzak eta euri-urak batera), eta isurketa zuzenean Oiartzun itsasadarrera bideratu zen. Oiartzun ibaiaren eskuineko ertzeko hosi biltzailea desbideratzeko lanekin, auzo horretako hondakin-urak biltzeko lotura bat aurreikusi da. Kontua da auzoko saneamendu-sare bereizlea egin arte, badirudi hondakin-urak zuzenean itsasadarrera isurtzen jarraituko direla eta araudia modu kontzientean urratzen. Noiz arte ez-betetze hori, galdetzen diogu geure buruari.

Iztieta auzoaren aurreko eraikinen isurketak (Lezo): Iztieta auzoaren parean dauden eraikin horiek (zerbitzuetako bat eta bi bizitegitarako), itsasadarraren eta Jaizkibel etorbidearen artean daudenak, zuzenean isurtzen dituzte itsasadarrera hondakin-urak. 2020an, Eguzkik egoera hori konpontzeko, alegia, saneamendu hori sare nagusira lotzeko eskatu zien administrazioei,  eta une horretan gure eskaerak oihartzun handirik izan ez zuen arren, azkenean, 2024an, lehen aipatutako desbideratze-proiektuaren barruan, isurketa horiek sare nagusira lotu dira. Denboran luzatu bada ere, ospatzeko arrazoia da.

Laburpen gisa, eta azken puntuan aipatu dugun isurketa alde batera utzita, saneamenduaren arloan administrazioek gure eskualdean daramaten jarduera oso eskasa da; izan ere, ikusten denez, eroso dago aplikatu beharreko araudia eta saneamendu-sarea osatzea eta hobetzea estrategikotzat jotzen dituzten euren politikak modu kontzientean ez betetzean.