Urola bailaran dihardugun Eguzkiko kideok ikusi ahal izan dugu Joxe Mari Korta industrialdean uralita ugari isuri direla ibaira. Uralitak amiantoa du. Amiantoa kantzerigenotzat hartzen da, hau da, minbizia sortzeko gai den kanpoko agentetzat. Horregatik, 2001ean amiantoa merkaturatzea eta erabiltzea debekatu zen. Uralitan dagoen amiantoak osasun-arazo larriak eragiteaz gain, ingurumenari ere kalte egin diezaioke, behar bezala kudeatzen ez bada. Horregatik, uralitak kontrolik gabe isurtzea delitutzat ere har daiteke. Jaso ere, hondakin hauek ezin dira nolanahi jaso. Horretarako espresuki ahalbidetuta dagoen enp,resa batek jaso behar ditu baldintza jakin batzuetan.

Lezoko 107 poligonoan legez kanpo botatako hainbat hondakin garbitu dituzte. Argazkietan garbi ikusten da nolakoa zen lehengo egoera eta nolakoa den oraingoa. Egia esan, azkar asko mugitu da Lezoko Udala. Ematen du gero eta gehiago direla legez kanpo edonon botata uzten diren hondakin-depositoak. Horiek kontrolatzeko, garrantzitsua da udalen jarrera proaktiboa. Izan ere, udalek neurririk hartzen ez badute, egoera kronifikatzen da, eta hasieran deposito solteak direnak denboraren poderioz bene-benetako zabortegi bihurtzen dira, Donostiako Okendotegi Bideko kasuan bezala.

Eguzkik zorrotz salatzen du Urula ibaiaren egoera eta bailarako udalei eskatu die kentzeko, neurri zuzentzaile gisa, gaur egun nonahi ikus daitezkeen hondakinak. Halaber, proposatzen die hondakinak erabil ditzatela herritarrei egoeraren berri emateko eta, Urarekin batera, zaintza- eta kontrol-lana areagotzeko.

Ura agentziak eta Añarbeko Urak mankomunitateak jakinarazi dutenez, Aginagako eta Txokoaldeko saneamnedu-lanak bukatuta daude. Beraz, hemendik aurrera, herrigune horietako ur zikinak ez dira Oriara zuzen-zuzenean botako, depuratzeko inolako tratamendurik gabe, alegia. “Eguzkikoak pozik egongo zarete, ezta?” Jakina, albiste bikaina da eta. Hala ere, bere momentuan esan genuen bezala, ez dugu txalo jotzen hasteko inolako asmorik, Aginagako eta Txokoaldeko saneamendua hamarkada luzeko atzerapenaz baitator.

Haizeak hondakinak ibaira eraman ez ditzan, 2021ean hasi zen Legazpiko Udala prebentzio-neurriak (saretak) ezartzen Urola eta haren ibaiadarren aldameneko baranden behealdean. Eguzkik egiaztatu ahal izan duenez, 170 cm-ko luzera eta 50 cm-ko altuera duten sareta horietako 15 zati ebatsi dituzte Olaberriako industrialdean. Era berean, Urola kaleko industrialdean, 200 cm-ko luzera eta 40 cm-ko altuera duten 7 zati falta direla egiaztatu dugu. Bi zatik beren lekuan jarraitzen dute, mutur batean soldadura-puntuei lotuta, eta beste muturra ibaira begira dago zintzilik. Zalantzarik gabe, kasu honetan kolpeka eusteko puntuetatik kendu dituzte. Horregatik, bandalismo-ekintza baten aurrean gaudela uste dugu. Litekeena da gainerako saretak Urola ibaira bota izana. Eguzkik deitoratzen ditu ekintza tamalgarri hauek.

Urtarrilaren erdialdean, Aizarnazabalgo Udalak amaitutzat eman zituen GI-3031 errepidearen herriko sarreraren bi aldeetako espaloiak eta barandak berritzeko lanak. Baranda berriei, beheko aldean, sareta batzuk gehitu zaizkie (xafla galbanizatu zulatuak), egunero ikusten ditugun hondakinak, gehienetan inolako lotsarik gabe lurrera botatakoak, haizeak ibaiaren ibilgura eraman ez ditzan eta, ondorioz, itsasora irits ez daitezen, hala nola, tabako paketeen bilgarriak, zigarrokinak, snack-bilgarriak, freskagarri-poteak, paperezko zapiak, etab.Aizarnazabalgo Udalak prebentzio-neurri hauek jarri izana txalotzen du Eguzkik.

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Jasangarritasuneko Sailburuordetzak 2023ko abenduaren 20ean Papresa enpresari Ingurumen-baimen integratua ematea erabaki zuen, aurretik auzo elkarteak, herritarrak eta Eguzkik  aurkeztutako alegazioei muzin eginez. Prozeduran, alegazio aurkezteko epe eskasa salatu genuela gogora ekarri nahi dugu. Ingurumen-baimenak zenbait baldintza jartzen ditu enpresaren jarduerarako, baina aipatutako talde eta herritarren iritzian, ez dira nahikoak naturaren kontserbaziorako eta pertsonen osasunerako eta segurtasunerako eta horretan oinarritu gara helegite hau aurkezteko.

Zadorrak Bizirik plataformak isuri kutsakor berri bat salatu zuen atzo arratsaldean, Agurainen. Isuriak arrain asko hil zituen, beraz, ustezko delitu baten aurrean gaude. Hala ere, instituzioen partetik, batez ere Ertzaintzaren partetik, erantzun-falta nabaria izan zen, Zadorra Bizirik-ek salatu duenaren arabera. Gogoan izan Aguraingo hau ez dela Zadorra Bizirik-ek azken egunotan salatutako isuri bakarra. Izan ere, joan den astean Ertzaintzaren adademiatik bertatik eginiko gasolio-isurketa bat salatu zuen.

Zadorra Bizirik-ek salatu du Ertzaintzaren Arkautiko akademiatik gasolio-isuri berri bat egin dutela. 2002an, 2017 eta 2018an ere antzeko isuriak gertatu ziren eta horrek, plataformak nabarmendu duenez, agerian uzten du akademiak urte hauetan guztietan ez duela isuri hauek kontrolatzeko neurri egokirik hartu.

Toconaoko pellet gehienak gurera iritsiko dira seguru asko Bizkaiko golkoan dagoen plastiko-zoparen parte gisa. Eta hemen berriz ere atzamarraren eta Ilargiaren metafora erabiliko dugu. Izan ere, gure kasuan, pelleten atzamarrak seinalatzen duen Ilargia plastikoen arazoa da, eta gaizki egingo genuke Ilargiari begiratu ordez, atzamarrari begira geratuko bagina.

2023a ere Oikian sanemendu-lanak egin gabe bukatu dela salatu du Eguzkik. Lan hauek orain dela hamar bat urte, behintzat, eginda egon behar zuten, baina atzerapenak metatzen jarraitzen dute, nahiz eta, Ura agentziaren beraren hitzetan, Urolan beherako kutsadura “nabarmen” arinduko luketen.

Iazko maiatzaren erdialdean, legez kanpoko isurketa horien berri izan zuen Eguzkik, ‘Maxixatzen’en bidez herritar batek publikoki salatu zituenean. Aurtengo apirilaren erdialdera, pertsona berak salaketa berretsi zuen. Urtebete eta zazpi hilabete igaro dira lehen salaketatik, eta egiaztatu dugu isurketek hor jarraitzen dutela. Horregatik, Eguzkik Azkoitiko Udalari eskatu dio egin beharreko kudeaketak egin ditzala isuriak kentzeko eta ingurua ahalik eta azkarren lehengoratzeko.

2023a bukatzear da eta Mutrikuko Saturrarango hondartzara isurtzen duen Mijoa errekan aurten ere saneamendu-zantzurik ez dagoela salatu behar du Eguzkik. Salaketa hau dagoeneko Eguberritako klasiko bat da. Izan ere, herri-erakundeek elkarren artean hainbat lan hidrauliko egiteko hitzarmen bat izenpetu zuten 2007an. Horren arabera, Mijoako sanemandua 2011rako martxan egon behar zen, baina urteak pasatzen joan dira eta promesa guztiak alferrikakoak izan dira.

Tolosaldeako hainbat kobetan aurki daitekeen zaborrak kontsumorako erabiltzen diren lur azpiko urak kutsatu ditzaketela ikusita, Tolosako Udalak eta Lurpea Garbi elkarteak, arazo honen berri emateko aurkezpen bat eta erakusketa bat antolatu ditu.

2024an ere birziklatzen dutenek eta birziklatzen ez dutenek zabor-tasa bera ordainduko dutela erabaki du Lasarte-Oriako udal gobernuak. Etxean hondakinak gaika biltzen dutenei hobari edo deskonturen bat egiteko aukera berriro datorren urtera arte atzeratu du, urtero egiten duen bezala. Izan ere, hobarien aukera mahai gainean dago 2017an bosgarren edukiontzia ezarri zenetik, baina, azkenean, udal gobernuak beti tarifa finkoa hobesten du. Tarifa finkoa antiekologikoa ez ezik sozialki injustua ere bada, arduraz jokatzen duten birziklatzaileak zigortzen dituelako, eta axolagabeak, berriz, saritu. Izan ere, birziklatzaileek, konpromiso gehiago hartzeaz gain, tasa finkoaren bidez besteen axolagabekeria finantzatzen dute.