Prentsaren bidez jakin dugu Ondarroako portuan GARBIGUNE proiektu bat dagoela, portuko jardueran sortutako hondakinak gaika biltzeko.
EGUZKI talde ekologista gisa, eta baita Udal gisa ere, urte asko daramatzagu Bizkaiko Foru Aldundiari Ondarroan sortutako hondakinak bildu eta hautatzeko garbigune bat jartzeko eskatzen.

Pasaiako Udalak iragarri du hainbat neurri hartzen ari dela etxeko zaborren gaikako bilketaren ehunekoa handitzeko. Helburua da lehenbailehen –dagoeneko berandu doa– % 55 lortzea, hori baita Hondakinen Legeak eskatzen duen gutxienekoa. Gaur egun, % 47,1era baino ez da iristen (1), eta horrek San Marko mankomunitatean gutxien birziklatzen duen bigarren udalerria bihurtzen du, Donostiaren ondoren. Hori oso tamalgarria da, batez ere kontuan hartzen badugu 2015ean Pasaia % 69,99ra iritsi zela. Baina igaroriko urak errotarik ez darabil.

Zaldibar Argituk antolatuta, gaur goizean ekitaldi bat egin da Eitzagan, Zaldibarko zabortegiko luizian hildako Alberto Sololuze eta Joaquín Beltran langileak gogoratzeko eta, aldi berean, hura gertatu eta bost urte geroago erantzukizunek argitu gabe jarraitzen dutela salatzeko. Zaldibar Argituren partez, Idoia Marinek esan du epaitegietan gauzak oso motel doazela, baina mobilizazio-deialdiei adi egon beharra dagoela, “mobilizazioak beharrezkoak izango direlako”.

Teorian, Lasarte-Orian etxeko hondakinak botatzeko ontzi grisak, “errefuxakoak”, itxita daude, eta txartelaz bakarrik ireki daitezke. Praktikan, ordea, gehien-gehienak irekita daude, zehatz-mehatz, 5etik 4, egiaztatu ahal izan dugunaren arabera. Gauzak horrela, kontua ez da Udalak joan den martxoan indarrean jarri zuen sistema hobetoxeago o okerxeago kudeatu daitekeela, baizik eta sistema hori ez dela funtzionatzen ari.

Hiru urte pasatu dira Eguzkik salatu zuenetik Urumean, Maria Kristina eta Mundaizko zubien artean, sekulako hondakin-pila zegoela. Somierrak, komunak, bizikletak, garbigailuak… Guztira, 7 tona baino gehiago. 2023ko apirilean, Udaltzaingoak ezagutarazi zuen gizon bat atxilotu zuela, Urumean hondakinak pixkanaka baina etengabe botata, pilaketa harrigarri haren eragilea zelakoan. “Ingurumenaren aurkako delituagatik, Justiziak irmo jokatuko duela espero dut”, adierazi zuen Marisol Garmendiak, une hartan Donostiako Ekologia zinegotzia zenak. Geroztik, ordea, hogei hilabete baino gehiago pasatu dira, eta salaketa zertan gelditu zen ez dakigu. Zein da egoera? Salaketak aurrera egin du? Epaiketa egin da?

2023an, Beasaingo Udalak ibai-ertzeko baranden azpian zokaloak ipini zituen Igartza Oleta eta Errementari kaleetan. Joan den urrian, berriz, gauza bera egin du Jose Migel Iturriotz kalean. Jakina, zokalo horiek instalatzeko erabakia ez da kontu estetiko baten ondorio. Ezta gutxiago ere. Ingurumen-helburua duen neurria da: aire-bolada eta haizeak, herritarrek, batzuetan deskuiduz, baina gehienetan herriko kaleetan inolako lotsarik gabe botatzen dituzten plastiko eta hondakinak Oria ibaiaren ibilguraino arrastaka eramatea saihestea, bertako fauna eta flora kutsatuz.

Ataungo Udalak, Eguzki Talde Ekologistarekin lankidetzan, joan den urriaren amaieran amaitutzat eman zuen Agauntza errekaren ondoko baranden sareta (xafla galbanizatu zulatuak) jartzeko instalazioa. Guztira, 200 metro jarri dira San Martin auzoan, errekastoan gora, egunero ikusten ditugun hondakinak, hala nola tabako-paketeen plastikoak, zigarrokinak,freskagarrien poteak etab., gehienetan inolako lotsarik gabe lurrera botatakoak, haizeak errekaren ibilgura eraman ez ditzan. Ingurumen zinegotzi Ion Fontenlak esan duenez, sareta horiek 2025. eta 2026. urteetan herriko baranda guztietan instalatuta egotea espero dute.

Itsasoan edota ibaietan iristen diren hondakin kopuru izugarriaren aurrean, hauek babesteko asmoz, Andoaingo Udala saretxoak jartzen hasi da, Eguzkik egindako eskaera eta aldarrikapen kanpainaren ostean. Udalak ekimenari jarraipena emateko asmoa duela baieztatu du.

Lasarte-Oriako zabor-tasa aurten %30 igo da eta datorren urtean %50 igoko da. Biak ala biak igoera galantak, eta biak batuta, are gehiago, noski. Igoerak Hondakin Legeak behartuta daude, bai, udal-gobernuak Hondakin Legea betetzea erabaki du tasaren igoera handiari dagokionez, baina ez sortutako hondakinen araberako ordainketari dagokionez, ezta hobarien urrats “oinarrizkenaren” bidez ere.

Gaur egun Lea-Artibain hiri-hondakinak kudeatzen duen enpresarekiko kontratua amaitzearekin batera, Amankomunazgoak iragarri du udalerriek gaikako bilketa hobetzeko pausoak emango dituztela. Egia esan, eskualdeko udalerrietan ingurumenarekiko kontzientzia-maila, oro har, ona dela esan daiteke, baina orain alor honetan pausoak ematera badoaz ez da kontzientzia-maila ona dutelako, Legeak hala agintzeko duelako baizik. Zehatz-mehatz, Ekonomia zirkularrerako hondakin eta lur kutsatuen gaineko 7/2022 Legeak, apirilaren 8koak, Europar Batasunaren 2018/851 Zuzentarauaren helburuak bere egiten dituelako. Bestela esanda, udalerriek Bruselatik datorren agindu bat bete egin behar dute.

Jakin berri dugunez, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailak joan den apirilean egindako ikuskapen batek agerian utzi ditu Gardelegiko zabortegiaren kudeaketan gabezia eta arau-hauste nabarmenak daudela. Albistea iritsi da justu Udalak datorren urteko zabor-tasa %80 baino gehiago garestitu nahi duenean, Hondakin Legearen aiztzakian, baina, aldi berean, Lege horrexek berak ezartzen duen %55eko gaikako bilketa lortzeko helburua bete gabe. Eguzkik hondakin-politikaren norabidea aldatzeko eskatu dio Gasteizko Udalari.

Zabor-tasa %80tik gora garestituko duela iragarri du Gasteizko udal-gobernuak. Alegia, astindu galanta herritarron poltsikoari, edonondik begiratuta ere. Igoera Hondakin Legeak behartuta dagoela argudiatu du, eta, beraz, Gasteizek ez ezik gainerako herriek ere onartu beharko dutela. Eta egia da, baina egiaren erdia bakarrik. Egiaren beste erdia, berriz, udal-gobernuak esan ez dituenetan datza. Eta, dakigun bezala, erdizka esandako egiak… ez dira benetako egiak. Zer da, bada, udal-gobernuak esan ez duena? Bada, ez du esan zabor-tasa igotzeko agintzen duen Hondakin Lege horrexek berak, 2025erako, gutxienez hiri-hondakinen %55 gaika biltzeko ere agintzen duela. Eta gaur egun zenbat biltzen du Gasteizek gaika? %39 baino gutxiago.

Zabor-tasa %26,5 igoko duela iragarri du Donostiako Udalak. Igoera Hondakin Legeak behartuta dagoela argudiatu du. Izan ere, Legeak agintzen du hemendik aurrera hiri-hondakinen kudeaketa oso-osorik tasen bidez finantzatu behar dela, eta ezingo duela defizitarioa izan, orain arte bezala. Bai, baina Lege horrexek berak, 2025erako, gutxienez hiri-hondakinen %55 gaika biltzeko ere agintzen du. Eta gaur egun zenbat biltzen du Donostiak gaika? %41,33 baino ez; izan ere, Donostia da Gipuzkoan gutxien birziklatzen duen herria, alde handiarekin, gainera. Hau iruzurra da, Legeari eta, jakina, ingurumenari.

Errausketaren Aurkako Mugimendua aurten ere mobilizatuko da Donostiako estropaden egunean. Donostiako eta, oro har, Gipuzkoako jendearentzako egun handia den horretan giza kate batekin azalduko dugu gure protesta Zubietako erraustegiaren kontra eta salatzeko bereziki Donostiako Udala egiten ari den hondakin kudeaketa negargarria. Beraz, hitzordua igandean da, 11:00etan, Alderdi Ederren.

Gai kutsakor eta toxikoak kudeatzen dituen Indumetal Recyclingen (gailu elektriko naiz elektronikoa hala nola pilak birziklatzen ditu) izandako sutea, Bilboko metropoli barrutian urtebete eskasean gertatu diren beste hiru suterekin batera, Euskal Herriko biztanle kopuru handiena pilatzen den ingurunean kokatzen diren enpresa kutsakor kopuru handiak duen jarduteko-era ajolagabe eta iruzurgilearen adierazle direla uste dugu. Era berean, Eusko Jaurlaritzak jarduera hauek kontrolatzeko eta era egokian gainbegiratzeko lan oso eskasaren adierazle dela salatzen dugu.