LURRA ETA EGUZKI TALDE EKOLOGISTEK PIRINIOETAN BI HARTZ EME BIRSARTU IZATEA TXALOTU EGIN DUTE.

Urriaren hasieran Gobernu frantziarrak bi hartz eme askatu ditu Biarnoko eskualdean (Okzitania), Aspe, Ossau eta Barétouseko ibarren ondoan, Euskal Herria eta Aragoiko mugan. 1996 urtetik Pirinio frantziarreko lehen hartz birsartzea izan da hau, nahiz eta hartz arrearen populazioen berrindartze hauek 90.eko hamarkadaren erdialdean hasi. Ekimen txalogarri honen helburuak haien populazioa handitzea eta Pirinioan zehar hedatzea bilatzen du espeziearen gainberaren aurrean. Era berean, birsartzea gertatu da Pirinioetako Parke Nazionalaren barruan, izaera publikoko lurretan.

Gobernu frantziarrak bilatzen du mendebaldeko Pirinioan geratzen diren azken bi hartz arreekin estalketa gertatzea, horien errolda haztea eta erdialdeko Pirinioraino hedatzea, horrela bi azpipopulazio hauek elkarrekin harremanetan jartzeko eta lotzeko. Honek garrantzia handia du, bi ar hauetako baten ama azken eme piriniar autoktonoa izan zelako (2004an erahildakoa), eta ar hori jatorrizko populazioaren geneak kontserbatzen dituen eta bizirik dirauen hartz bakarra delako. Eta ez dago beste hauturik: bere geneak transmititzeko aukera bideratu behar diogu.

Hartz arrea babestuta dago, desagertzeko bidean dagoen espezie gisa katalogatuta, eta ondorioz onartutako kudeaketa planek Estatuetako, Departamentuetako eta Autonomietako Administrazio desberdinei behartzen diete hartzen populazioen zabaltzeko lan egitea. Nafarroan 1996. urtetik hartz arrearen Kudeaketa Plana dugu indarrean. Bestalde, laguntza ekonomiko eta bitarteko berriak ezartzen ari dira basoetako ugaztun handi hauen birsartzeari esker onuradun diren udalerri eta abere ustialekuetan.

Pirinioetan geratzen zen azken hartz emea 2004an hil zen, ehiztari frantziar batek tiroz akatua, basurde uxaldi batetan hain zuzen. Eta Euskal Herriko eta Pirinioko azken hartz ar autoktonoa (Camille), Erronkarin eta Zuberoan ere bizi zelarik, 2010ean desagertu zen heriotz naturala dela medio. EAEn aldiz hartz arrea azken aldiz 1871. urtean Urkiolan (Bizkaia) ikusi zen.

Hartz arrea landare, fruitu eta intsektuaz elikatzen da %85ean; era berean sarraskijalea eta ehiztaria ere izan daiteke ganadua jateaz gain, baina neurri txiki batetan. Mendebaldeko populazioan, euskal Piriniotik gertuago, geratzen diren bi arrek 2015. urtetik ez dute abeltzaintzan kalterik sortu Pirinio Atlantiarren Departamentuan, nahiz eta bertan 80.000 ardi izan urtero.

Horrela, hartz arrea, otsoa, katamotza, etabarrek dituzten populazio eskasen arazoen aurrean, Europako Batzordeak “gizakia eta haragijale handien arteko bizikidetzarako Plataforma” aktibatu zuen, haien populazioak berreskuratzeko eta elikadura, babesa eta ugalketarako habitat naturalak birgaitzeko, Ekintza Plan batez horniturik. Hau guztia dela eta, Lurrak eta Eguzkik Nafarroako Gobernuari ondoko eskaerak luzatzen dizkiote:

– 268/1996 Foru Dekretua, hartz arrearen berreskurapen plana onartzen duena, berrikustea. Urte askotan zehar gobernu desberdinek erabateko pasibitatea izan dute hartza berreskuratzeko, babesturiko espeziaren estatusa edukita ere, legez derrigorrezkoa izanik

– hartz arreak behar dituen habitatak berreskuratzea, nahikoak diren elikadurarako eta babeserako eremuez horniturik

– sustapeneko eta hartzarekiko bizikidetzarekiko abeltzaintza egokitzeko neurri garrantzitsuak ezartzea, bai profesionalena bai eta aisialdiko abeltzantzarena ere.

– egiaztapen eta kalteen konpentsazio tresna azkarrak ezartzea, hartzak sortutako galera ekonomikoei lotuta

Lurrak eta Eguzkik ausarta izateko ere eskatzen diote Erronkari Ibarreko Batzordeari, eta hartz arrearekiko jarrera proaktiboa eduki dezan, birsartze hauek aukera sozio-ekonomiko berri gisa ikustaraziz, Asturias eta León bezalako eremuetan gertatzen ari den bezala.

Goraipatu beharra dago Aspe ibarreko abeltzainen erdiak eta inguruko herrietako alkate kopuru handi batek ere bi hartz emeak birsartzeko eskatu diotela Gobernu frantziarrari, Pirinioetako Interbentzio-Funts Ekopastoralarekin (FIEP) eta Akitania Berriaren eskualdearekin batera sinatutako agiri batetan. Bestalde, basa bizitzaren aldeko 14 elkarteek egindako inkesta baten arabera, mendebaldeko Pirinioetako eskualdeko biztanleen %73ak Biarnoan hartzak askatzearen aldekoak dira.

Azkenik, kontutan hartu behar da hartz arrea Pirinioetako ondare naturalaren zatia dela orain dela ia milioi urtetik honera, bere presentzia mendi hauetako bioaniztasunaren kontserbaziorako bermea izanik. Pirinioetan (45 ale) eta Kantauriko Mendilerroan (300 ale) hartzaren populazioak zatika birgaitzea harro egoteko moduko lorpena da, Eskandinabian, Alpeetan, Errusian edo Balkanetan dauden bezala, plantigrado honen beste populazioak horietan ere egonik.

LURRA DEIALDIA                                                                                                    EGUZKI TALDE EKOLOGISTA ETA ANTINUKLEARRA

Iruñean , 2018 urrian.