Urdaibaiko Guggenheim berriaren proiektuak kalte esanguratsuak eragingo dizkio Biosferaren Erreserbari

500433-1200x586HITZA.-Zain Dezagun Urdaibaik salatu du Guggenheim berriaren proiektuak “kalte itzulezinak eta esanguratsuak” eragingo dizkiola biosferaren erreserbari. Egoera horren aurrean, Urdaibaiko natura eta kulturaren alde egiteko asmoz, Urdaibaietz plataformak elkarretaratzea egingo du domekan, 11:00etan, Muruetako telleriaren aurrean, “Bi Guggenheim go home” lelopean.

Zain Dezagun Urdaibaiko kideek zehaztu dute 2022ko apirilaren 24an izan zutela Guggenheim Museoa Gernikan eta Muruetan zabaltzeko proiektuaren espedientea ireki zenaren berri: “Eusko Jaurlaritzako Ingurumenaren Kalitatearen eta Ekonomia Zirkularraren Zuzendaritzak jakinarazi zigun espedientea ireki zela. Gainera, antolamendu planari buruzko iritzia emateko eskatu zigun”.

Dokumentuak aztertuta, elkarteko kideek salatu dute Jaurlaritzak aurkeztutako dokumentuetan ez dagoela “aurrekaririk, justifikazio dokumentaziorik, ezta gauzatu gura diren proiektu teknikoen berririk” ere. Guggenheim museoa Gernikan eta Muruetan egiteko urbanizazio eta eraikuntza aurreproiektuak ere ez dituztela jaso gehitu dute, eta horiek aurkeztea “derrigorrezkoa” dela aitatu: “Izan ere, horien azterketarik barik, zaila da ebaluatuko den proiektuaren lurraldearekiko benetako eragina aztertzea”.

Gogoratu dute elkartea Erreserbaren Patronatuko Kooperatiba Kontseiluko zuzenbidezko kidea dela eta, hala ere, ez duela inolako berririk izan proiektu horiek Erreserbaren Patronatuaren mahai gainean jarri direla eztabaidatzeko eta hitzarmen sozialak egiteko, “iaz berariaz eskatu arren”. Diotenez, testu eta plano horiek “ez daude herritarren eskura”, eta gutxi batzuek ikus ditzakete, “diru publikoz ordainduta dauden arren”.

Beste alde batetik, salatu dute ingurumen inpaktuaren ebaluazioari buruzko agiri teknikoa (NHA) Urdaibai-Busturialdeko ingurumen eta gizarte eta ekonomia arloko abiapuntuko baldintzatzaileen “analisi okerretik” abiatzen dela.

Izan ere, Ramon Zallok Busturialdeko egoera sozioekonomikoaren azterketa egin zuen, eta bere txostenean hainbat ondorio azaleratu zituen; horiek Sinergia enpresak prozesu honetan aurkeztutako analisi sozioekonomikoen eta ondorioen aurka doazela adierazi dute. “Uste dugu Busturialdeko garapen iraunkorraren alde eskumenak dituzten administrazio publikoen ekintza ezak eta finantziazio ezak eragin dutela egungo egoera. Ez dira gai izan ongizate estatua bermatzeko, etorkizunerako itxaropenak sortzeko eta bertako biztanleentzat bizitzaren iraunkortasuna hobetzeko; ezta gure eskualdeko ingurumen balio eta balio kultural ukaezinak babesteko ere”, argudiatu dute.

Identifikatutako gabeziei gizarte prozesu, ekonomia prozesu edota ingurumen prozesuak gehitu behar zaizkiela diote, krisi klimatiko eta sanitarioaren barruan kokatu daitezkeenak: “Urdaibain lurreratu eta jabetza hartzen saiatzen diren operadore edo enpresa handiak agertzeak kezkatzen gaitu, izan ere, horiek, munduko beste puntu batzuetan aplikatutako konponbideak dakartzate, Urdaibairentzat egokituta ez daudenak eta zaharkitutakoak”.

Adierazi dute Urdaibain ez dagoela harremanik ekimenen artean, “bakoitzak bere ikuspegiak dituelako eta epe laburreko interes espezifikoei erantzuten dietelako, Guggenheim bi egitearen ideia, kasu”. Salatu dute administrazioak ez direla gai “liderrak” izateko eta erronka nagusiei aurre egiteko; besteren artean, estrategia ekonomiko partekatuak garatzeko edota kudeaketa eredu berdeak eraikitzeko. “Aldundiaren proiektuaren bideragarritasun ekonomikoa ere zalantzan jarri behar da”.

Egindakoa, “baztertuta”

Zain Dezagun Urdaibaikoek diote aldundiak alde batera utzi duela 2009-2015 aldiko Urdaibaiko Biosferaren Garapen Iraunkorrerako Estrategia, Urdaibain eskumena duten eragileen artean egindakoa –Jaurlaritza, BFA eta udalak–. “Uste dugu aldundiak modu ez demokratikoan jokatu duela, hainbat puntutan legezkotasuna hautsiz. Izan ere, proiektuan ez dituzte sartu aldez aurreko eta nahitaezko ikuspegiak, alternatibak eta herritarren iritziak”.

Gainera, salatu dute Urdaibaiko Legeak eta beste lege batzuek ezartzen dituzten “babes bereziko” eremuak “desbabestu” nahi dituztela: “Aldaketak egin gura dituzte lurraldearen antolamenduan. Aldaketa horiek gunearen kontserbazioaren edo birsorkuntzaren aurka doaz, eta eremu horietarako indarrean dagoen babes araudia dekretu bidez indargabetzen dute”. Beraz, ondorioztatu dute “agerikoa” dela ez dituztela aukera guztiak aztertu, eta salatu dute elkarteak aurkeztutako hiru proposamenak alde batera utzi dituztela.

Elkarteak aurkeztutako txostenaren laugarren puntuak laburbiltzen du Busturialdeko Natura 2000 Sareko guneei buruzko “ingurumen ebaluazio eskasa” egin dutela: “Urdaibaiko eremuan kontserbazio bereziko eremuak daude, baita paduretako eremuak ere. Ez dira berdinak Natura 2000 sarearen eremuan eta Bizkai, Araba eta Gipuzkoako ingurumen ebaluazioan egin beharreko azterketak. Antzekotasunak dituzte, baina ez dira berdinak”.

Aldundiak aurkeztutako dokumentuek “ez dutela betetzen lurralde antolamenduan xedatutakoa” adierazi dute ekologistek: “Aurkeztutako dokumentuan ez dira barne biltzen ingurumen eskakizunak; klima aldaketa, hiri birsorkuntza, paisaia, ekonomia zirkularra edota mugikortasun iraunkorra”.

Elkarteko kideen iritziz, gainera, Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren “likidazioa kontsumituko” da “Unescoren MAB Programaren barruan babestutako naturgune gisa”. Izan ere, diotenez, aldundiak babes bereziko eremuetan egindako hirigintza proposamenek arau horiek urratzen dituzte.

Proiektuaren ikuspegi teknikoak ere landu dituzte, eta Gernikako eta Muruetako Guggenheim biak batuko dituen bideari ere erreferentzia egin diote: “Bide hori egiteko beharrezkoak izango diren obrak, baliabideak eta eraginak ez dituzte jaso aurkeztutako dokumentuan. Obra horiek kalte handiak eragingo dizkiote lurzoruari”. Halaber, Urdaibaira milaka pertsona gerturatzeak edota Gernikako Bekoibarra bisitariak hartzeko gune bihurtzeak eraginak edukiko dituela diote. Muruetako ontziola ixteak eragin ekonomikoak izango dituela ere uste dute: “60 langile baino gehiago ditu zentroak”.

Dokumentuan, gainera, diotenez, ez dira aztertzen bide hori Oka ibaiaren ondoan eta paraleloan jartzeak ingurumenean eduki ditzakeen ondorio akustikoak.

Datu eta hausnarketa horiek guztiak aintzat hartuta, beraz, Zain Dezagun Urdaibaik Ingurumen Sailari eskatu dio onartu ditzala elkartearen alegazioak eta egindako ekarpenak eta Urdaibain Guggenheim bi eraikitzeko proiektuaren espedienteari eta hori eraikitzeko modifikazio proiektuari ezezkoa emateko. “Modifikazio proiektua onartzeak inguru horretan etorkizunean obrak egitea baimenduko du, eta horrek natura ondare kulturalari kalte esanguratsuak eragin ahal izango dizkio”.

 

Donostiako hiri-eredua aldatzeko manifestazioa, larunbatean

Kartela-1-para-GDDonostiako 46 auzo elkarte eta herri mugimendu nahiz talde sozialek (tartean Eguzkik) datorren larunbatean, hilak 18, Donostiako udalaren hirigintza-politika kaltegarriak salatzeko eta hiri eredua herritarren eta auzoen beharrei begira aldatze aldera egingo den manifestazioan parte hartzeko dei egiten dute.

Manifestazioa arratsaldeko 18:00etan Araba Parketik abiatu eta Alderdi Ederren amaituko da, “DONOSTIA BERRESKURATU, HIRI EREDUA ALDATU!” lemapean.

Donostiar gero eta gehiagoren sentipena argia da: hiria ez da bizilagunen beharren arabera aldatzen ari eta botere publikoek hiria herritarrentzat pentsatzeari eta horren arabera jarduteari utzi diote, administratzaile eta ekimen pribatuaren zerbitzu-emaile bihurtuta. Hirigintza merkatu turistikoen eta inbertsoreen interes pribatuen mendean jartzearen ondorioz, kolektibitateari kalte handiak eragiten ari zaizkio. Interes ekonomiko pribatuen arabera bideratzen dira donostiarrei zuzenean eragiten dieten erabaki garrantzitsuak, eta eredu horrek ondorio gero eta kaltegarriagoak eragiten ditu herritarren gehiengoaren bizi-baldintzetan:

>> Etxebizitza larrialdia: erosketa eta alokairu prezioek gora egiten dute, eta ez zaie mugarik jartzen funts putreei edo merkatu turistikoei etxebizitzarekin espekulatzeko. Etxe-kaleratzeek jarraitzen dute eta belaunaldi gazteak eta ahalbide gutxiko bizilagunak  Donostiatik kanporatuta izaten ari dira.

>> Hiriaren ekonomia eredu prekarizatzailea: gain-esplotazio turistikoak langileen baldintzen okertzea ekarri du. Hiriaren egitura ekonomikoa desorekatu da, lan-baldintza ezegonkor eta kaskarrak ugarituz. Epe-motzeko etekinek soilik gidatuta, jasangarria ez den eredu baten alde egin da apustu.

>> Kalearen merkantilizazioa eta masifikazioa: hiri-espazioaren kudeaketan interes komertzialei ematen zaie lehentasuna, zaintza, jolas eta kontsumora bideratzen ez diren   harreman sozial jardueren kaltetan. Horrek zenbait auzotan bizitzea eta bizimodu duina garatzea eragozten du, kontsumorako eta aisialdirako gune soil bihurtzeko arriskuan direlarik. Halaber, Mozal Legearen eta Zibismoaren Ordenantzaren aplikazioaren ondorioz, protesta soziala zigortzen da.

>> Hiriaren elitizazioa: egungo hiri-ereduak desberdinkeria sozialak areagotu eta aberastasuna esku gutxitan pilatzea dakar, kaltetuen gertatzen diren jendeen bazterketaren ondorio guztiekin. Fokuak aberastasunean eta luxuan jartzen diren bitartean, kale egoeran  bizi diren donostiarrak edo bizitza duinaren mugan daudenak ezkutatu eta isilarazi egiten dira.

>> Hirigintza politika erasokorrak azeleratu egin dira: horren lekuko ditugu Donostiako erdialdean metroaren zentzugabekeriazko eraikuntza, auzo guztietan egitasmo  urbanistiko    polemikoen ugaritzea, Culinary Center-en mesedetan Manteoko ondare publikoaren espoliazioa, hotel eta alojamendu turistikoak mugagabe hedatzea, merkatal-gune handi gehiago zabaltzea, eta udalerrian gero eta urriagoak diren ingurune naturalen nahiz baserri-lurren txikizioa dakarten Belartza Goiako makro-poligonoaren eta Antondegiko “olatu artifizialen” proiektuak, besteak beste, edozein garapen iraunkorren kontra.

>> Ondare arkitektonikoaren suntsiketa: Astero eraikin historikoren bat suntsitzen edo husten da, higiezinen eta turismoaren presioa gero eta handiagoa delako. Donostia da Ondareari buruzko Nazioarteko Alerta bat duen hiri bakarra, Arte Ederren Jauregiaren  eraispena salatzeko. Babes Plan Bereziaren gabeziak direla eta, hiri-irudiaren eta nortasun kolektiboaren gaineko inpaktu atzeraezina eragiten ari da.

Udalak Hiri-Antolamendurako Plan Orokorra berritzeko abiatu duen prozesua dela eta, orain arteko bidetik jarraituz gero, Donostiaren eta donostiarron etorkizuna epe luzera gehiago baldintzatzeko eta serioski kaltetzeko arriskua ikusten dugu. Itxurazko parte hartze prozesuen gibelean, entzungor egiten diete indar ekonomiko nagusiekin bat ez datozen iritziak ematen dituzten eta bestelako hiri-eredua defendatzen duten donostiarrei.

Gaur deialdia zabaltzeko eskainitako prentsaurrekoaren irudi bat- Iturria: IRUTXULOko HITZA

Gaur deialdia zabaltzeko eskainitako prentsaurrekoaren irudi bat- Iturria: IRUTXULOko HITZA

Hori denagatik, hiria merkatu-interesen menpean jartzen duten politikei aurre egiteko eta eredua herritarren eta auzoen beharrei begira eraldatzeko indarrak biltzea premiazkoa dela nabarmentzen dugu. Helburu hori aurrean, hainbat auzo elkarte eta herri mugimendu elkarlanean ari dira Donostiako hiri eredua aldatzeko behar larriaren aurrean.

Elkarlan honen lehen urrats gisa,  datorren larunbateko manifestaziora ahalik eta jende gehien biltzeko deia egiten dugu beraz.

DONOSTIA BERRESKURATU, HIRI EREDUA ALDATU!

Atxikimenduak

1. Abaraska etxebizitza kooperatiboa

2. Alokairu Benta Berri

3. Altza XXI herri ekimena

4. Amara Bai auzo elkartea

5. Ancora San Sebastián

6. Añorgatxikitarrak auzo elkartea

7. Atxiki Añorga auzo mugimendua

8. AZPI Kultur Elkartea

9. Belartza 2 Gelditu

10. Bizilagunekin plataforma

11. CNT Gipuzkoa

12. Dendartean merkatarien elkartea

13. Donostiako Bilgune Feminista

14. Donostiako Piratak

15. Egia Bizirik auzo elkartea

16. Egiako Etxebizitza Sindikatua

17. Eguzki talde ekologista

18. Ehun mugimendua

19. ELA sindikatua

20. Ernai gazte antolakundea

21. Errausketaren aurkako mugimendua

22. ESK sindikatua

23. Groseko asanblada feminista

24. Haritzalde naturzaleen elkartea

25. Heriz plataforma

26. Herria kultur elkartea

27. Herripe auzo elkartea

28. Herritarren Harrera Sarea

29. Hondarpe Auzo Elkartea

30. Inquilinos de Azora

31. Intziri neska* gazte taldea

32. IZBE Intxaurrondo Zaharreko Bizilagun Elkartea

33. Kaleratzeak Stop Donostialdea / Stop Desahucios Donostialdea

34. LAB sindikatua

35. Morlanstarrak auzo elkartea

36. Oficina de Derechos Sociales

37. Ondare SS elkartea

38. Osteguna Elkartea

39. Parkea Bizirik elkartea

40. Parte Zaharrean Bizi auzo elkartea

41. Piztu Donostia

42. Satorralaia bizilagunen mugimendua

43. Saretxe Groseko Etxebizitza Sindikatua

44. Steilas sindikatua

45. Uliako auzo elkartea / AA.VV. de Ulia

46. Uliako Lore Baratzak

Ondarroan garbigune bat ezartzeko eskaera egin du Eguzkik

garbigune-mugikorra-ondarroanEguzki Talde Ekologistak Ondarroan garbigune bat eraikitzeko eskaera egin dio Foru Aldundiko Jasangarritasun eta Natura Ingurune Sailari, hain zuzen ere Josu Bilbaori bidalitako gutun baten bidez.

Urteak daramatzen dugu eskaeragaz, eta garbigune bat eraiki ezean, gutxienez, txabola finko bat ezartzea beharrezkoa ikusten dugu.

Ondarroako Udalak urteak igaro ditu Bizkaiko Foru Aldundiari garbigune bat eraikitzeko eskaera luzatzen, eta erantzuna beti izan da baikorra, hain zuzen ere,  Ondarroako saihesbidearen obra lanak abian zirela garbigunea ezartzeko proiektua posibleetaz ere hitz egin zen, 2000 urtea baino lehen. Instalatzeko lekua errenteria-auzoa izango litzateke.

Baina urteak igaro dira, eta oraindik ez da ezer mugitu. Hogei urte baino gehiago itxaroten eman ondoren, uste dugu badela garaia aldarrikapena kontuan hartzeko.

Gaur egun gailu elektriko txikiak (kableak, diskoak, margoak,  lanparak…)  biltzeko zerbitzua eskaintzen du Mankomunitateak hilean behin Lea Artibaiko herri desberdinetatik pasatzen den kamioi edo txabolatxo baten bidez. Baina biltzen den material kopurua oso txikia da.

Hainbat arrazoi egon litezke horren atzean, sistema hauekin herritarrok sarritan ez gara gogoratzen noiz pasatzen den gure herritik bilketa egiten duen kamioia edo txabola. Hortaz, arrazoietariko bat izan daiteke tresna eta  hondakin hauek botatzeko leku finko bat ez izatea.

Argi daukagu garbigune finko bat ezartzeak, naiz eta txabola txiki bat izan, bildutako material kopurua handiagoa izango litzakeela.  Hain zuzen ere, erreferentzia falta bat dagoelako herrian. Joera nagusia Mutrikuko garbigunera joatea izaten da, badakitelako aukera bat dela, eta bertara  joatea da joera. Hortaz, ez da kontzientzia falta, eskuragarritasun falta bat baizik.

txabola

 

 

 

Gladysen memoria, bizi-bizirik 43 urte geroago

gladys2022_4Aurten ere Gladys del Estal omendu dugu Donostian, Eguzkik eta Gladys Gogoan kolektiboak antolatutako ekitaldi batean. 43 urte pasatu dira guardia zibil batek Tuteran tiro bat buruan jota hil zuenetik, energía nuklearraren eta Bardeako tiro poligonoaren kontrako mobilizazio baten jazarpenaren testuinguruan.

Lore, kanta eta bizikleten artean, kuadrillakoek gogoratu dute lagun aktibo hura, umore berezi-berezia zuena. Gogoratu dute haren hilketa erabat zigorrik gabe geratu zela eta 43 urte eta gero oraindik aitzortza ofizialik gabe jarraitzen duela. Hori bai, gehitu dute aitortza ofizial hori, inoiz iristen bada, ongi etorria izango dela, baina, irtsi ala ez, Gladysi inoiz ez zaiola faltako herritarron aitortza.

Baina Gladys gogoratzeko ez ezik ikuspegi ekologistatik gaur egungo egoeraren irakurketa bat egiteko tartea ere izan da. Izan ere, zorigaiztoko ekainaren 3 hartan Gladys Tuterara eraman zuten arrazoiek indarrean jarraitzen dute, inoiz baino gehiago, gainera, hori posible bada, behintzat.

Aurtengoan, gaur egungo egoeraren irakurketa Gorka Laurnagari egiteko eskatu diogu. Baztandarra da Gorka, baina sustrai sendoak ditu Egian. Belaunaldi ekologista berrien kidea da. Haren interbentzioa kronika honen bukaeran irakur dezakezue, baina orain disfrutatu irudi-entsalada batekin…

Hona hemen Irutxulok egin duen bideoa, polita eta oso konpletoa.

https://irutxulo.hitza.eus/2022/06/05/eguzkipean-omendu-dute-gladys-del-estal/

Ez da berez bizikleta-martxa. Gladysen lagun batzuk Bulebarrean geratzen dira omenaldira bizikletan elkarrekin joateko, besterik ez. Baina kuadrilla galanta…

https://youtu.be/xnYLvlCygug

Pandemia ustez gaindituta, aurten berreskuratu dugu parkeko atetik oroitarrira erromerian igotzeko usadioa, trikitilariak lagun. Are kuadrilla ederragoa, ezta?

https://youtu.be/lRPkcl98pmc

Eta beste bat…

https://twitter.com/donosti_tik/status/1533477235155410944?t=Rf3esNcyV11VFv8AAs1r0Q&s=08

Parkeko atean…

Gladys2022_1 Gladys2022_2Aurreskua.

gladys2022_3Lore-eskaintza, jende pilo bat hurbildu da oroitarrira krabelin bana uzteko.

gladys2022_5gladys2022_6Pelax.

gladys2022_7Gorka Laurnaga.

gladys2022_8Andoni.

gladys2022_9Eta jotera? Esther Zabalegik, gure kabezerako joterak, aurten ez du etortzerik izan. Baina Gladysen oroitarrian ez da falta izan haren izenean jarritako krabelinik.

Portzierto, irudian ikusten den bezain ikusgarria geratu da oroitarria, goiko txori exotikoarekin eta guzti. Benetako txoria da, e?

gladys2022_11 gladys2022_12Eskerrik asko bihotz-bihotzez hau guztia urtero-urtero posible egiten duzuen guztiei.

Eta, besterik gabe, Gorka Laurnagaren interbentzioarekin uzten zaituztegu.

GLADYSEN 43. URTEURRENEAN

Lehenik eta behin eskerrak eman nahi dizkizuet. Baina, ez esker protokolario bat, baizik eta eskerrak egin zenutenagatik. Zalantza daukat ea inoiz eskerrak eman dizkizueten. Bueno, ba milesker. Asanblada eta bilera luzeetan ilea zuritzen uzteagatik; Iberdueroren aurkako sabotaiengatik; eguzki azpian egindako martxengatik. Milesker. Belaunaldi arras berezia zarete. Agian nire belaunaldiko aunitz ez dira kontziente edo daude Tik Token, baina nik eskerrak eman nahi dizkizuet nire belaunaldiaren izenean. Zeren, beti pentsatzen gabiltza zeinen gaizki gauden… Baino okerrago egoten ahal ginen. Zuen lanik gabe, non egonen ginateke? Nolakoa izanen zen Euskal Herria? Zuei esker, Tuterako kaleetan korrika ibili ziren ile luze horiei esker, ni eta nire belaunaldia zertxobait hobe arnasten den Euskal Herria batean sortu da nahiz eta eukalipto gehiegi badiren, eta zuei esker seguraski badago erreka garbiren bat gehiago Gipuzkoan, ta itsaso-azpian hondakin erradiaktibo gutxiago.

Zuei eskerrak eman nahi dizkizuet, baina zuei, mobilizatu zinetenei, zeren zuen belaunaldiekin bihotzeraino minduta egoteko motiboak baditu nire belaunaldiak. Zuena izan da, era berean, kontratu intergenerazionala apurtu duena: Ipar globaleko klase ertainek eta eliteek nahigo izan dute beren auto pribatua zaindu beren ondorengoak baino.

Gladysen erailketa baino urte batzuk lehenago atera zen XX. mendeko informe garrantzitsuenetakoa, Erromako Klubaren Hazkundearen Mugak zeinak erraten duen hola segituz gero kolapso batean sartuko garela mende honetan, nik kasi osorik jan beharko dudan mende honetan. 50 urte egiten dira aurten informe horretatik eta zer da ikusi duguna 50 urte hauetan? Ba bi gauza: 1. mugimendu ekologistak ez duela irabazi eta 2. mugimendu ekologistak arrazoi zuela.

Informe horrek hazkunde ekonomikoa berpentsatu behar dela erran zuen, eta kasu egin beharrean, neoliberalismoa etorri zen eta koloretako telebista. Orduen paradojikoki, 70. eta 80. borroka ekologisten kasi aldi berean etorri zen kontsumoaren booma, eta Benidorm eta turistak. Beraz, hamster bat bere gurpilean bezala, ekonomia mantsotu beharrean egin duguna da azeleratu. Edo hoi egin dugu orain arte.

Zeren hoi, akitzen hasi da. Historiako ze puntotan gaude 2022an? Ba ziurrenik gaude kapitalismo globalizatuaren bukaerako fasean. Titanikak hasi du izeberga jotzen proatik, brankatik. Topo egin dugu muga biofisikoekin, informean erraten zuten bezala. Eta horrek ekarriko ditu ezegonkortasun sozial eta ekonomikoak, krisiak, gatazkak, gerrak… Mende hontako hamarkada bakoitzean izan dugu kolpe gogor bana: 1. 2008ko krisia; 2. 2019an Pandemia global bat; 3. 2022an Ukraniako gerra. Krisi sozio-ekologiko bat. Eta inziso ttipi bat: Atzo justu hau idazten ari nintzela atea jo zidaten etxean. Iruñeatik Elizondora etorritako emakume bat zen, eta kontatu zidan 200 euroko dirulaguntza kendu diotela eta etxetik botako dutela. 2008ko krisira eraman gintuzten banku horiek beraiek kanporatuko dute. Iruñeako Enrique Mayak utzi ditu 50.000 euro bandera erraldoi batean oso nafarra delako, baina emakume honi 200€ko dirulaguntza kendu. Atea itxi baino lehen erran zidan, “cuando las barbas del vecino veas cortar, pon las tuyas a remojar”.

Ostirla honetan Diario de Noticiasen azalean erraten zen “badatorrela 70. hamarkadakoa baino gogorragoa izanen den krisia”. Baino larriena seguraski ez da hori, baizik eta ya ez dela egongo 90. hamarkada berririk, osea, badatorrena da azken krisi luze eta sakon bat. Galdera interesgarria da ea non egongo ote gara Gladysen 50. urteurrenean?

Batzuek erraten dute hauek, aipatutako hiru kolpe hoiek, direla arazo koyunturalak, pasajeroak. Ta egia da makro-arazo horiek badituztela kausa aunitz, baino ulertu behar duguna da gure herrialdeak direla erabat dependienteak. EAEko 10 elikagaietatik 9 dira kanpotik ekarriak. Osea gure frigorifikoak dira erabat international. Eta orduen zer gertatzen da pandemia bat dagoenean? Edo gerra bat Errusiarekin? Gertatzen dena da hasten dela faltatzen olioa supermerkatuetan, edo Wolskvagenek itxi beharko duela hurrengo hilabetean ezdituelako superkonduktorerik. Produktu ekologikoak adibidez ez dira hainbeste igo. Eredu industrialak bakarrik funtzionatu du petroleo ta mineral merkeak zituen bitartean. Orduan mix perfektua: gu dependienteak eta etorkizuna gero eta inestableagoa; COVIDa izan da bat, baino orain hasi da Tximinoaren Baztanga (ezdela baztango e, ez konfunditu), eta etorriko dira gehiago. Edo sute errekorrak. Nazioarteko konfliktibidadeak ere gora eginen du, izatez mundua ya hasi da berriz polarizatzen, Estatu Batuak eta Txina mutur banatan, zeren errekutsoak dira finituak eta gainera ez daude airean, daude herrialde kokretu batzuen lurretan. Tarta dago batzuen etxean. Eta horri gehitu behar diogu klima. Aurten ezta egon udaberririk. Sudafrikan berriki hil dira 400 pertsona uholde batzuetan aldaketa klimatikaorekin lotuta. Edo pentsa EHan gara 3 milioi pertsona. Ba idorteengatik Afrikako adarrean badire 23 milioi gosete egoera larrian sartzeko puntuan, kopurua bikoiztu egin da iaztik; baino Sanchezi gustatzen zaio la txuleta al punto. Gure sistema ekonomikoak eskaintzen ditu bolloak iparraldean eta gosea hegoaldean, eta gero gainera kexatzen gara honat etortzeaz. Galdera bat, Bidasoan itotzen direnak ukraniarrak izango baziren ez ginateke eskandalizatuko?

Ba nik uste dut Bidasoan itotakoak ere direla Gladys; amazonian, soja landen kontra hiltzen dituzen hoiek ere direla Gladys; edo Aroztegian auziperatuak izanen direnak ere dira Gladys. Eta guzi honek eskatzen du ez bakarrik aberastasuna berbanatzea, baizik eta aberastasuna berpentsatzea. Kapitalismoa da azkure koskor bat, baina odolezko azukre koskor bat.

Eta panorama konplikatu horren aurrean bileretan eta manifestazioetan orduak emateak merezi du? Nire ustez merezi du, zeren ni horretaz beneiziatu naiz. Nire aitak Egiako kaleetan ezagutu zizuen eta bertan ikasitakotik eta ilusio horrekin bukatu zuen Baztango baserri batean. Horri esker, zuen ahaleginei, teorizazioei eta borrokei esker, ba nik iratze artean eta txerrien atzetik korrika ibilitzeko zortea izan du haurtzaro eder batean. Zuei esker dut hein batean nik naturarekiko maitasuna. Zuek landatutako haziei esker, 2018tik pixkanaka hasi gara gazteok berriz altxatzen. Zuen eguzki eta odolez bustitako lurrarean, indarrez gatoz lore gazteak. Guk ere badugu Gladysetik zatitxobait. Milesker bihotzez, borrokan ikusiko dugu elkar.

Gladysi omenaldiak Donostian eta Tuteran

Ostiralean, ekainak 3, 43 urte beteko dira Jose Martinez Salas guardia zibilak Gladys del Estal ekologista donostiarra buruan tiro bat jota hil zuenetik. Tuteran gertatu zen hilketa, zentral nuklearren eta Bardeako Tiro Poligonoaren kontrako mobilizazio baten jazarpen polizialaren baitan.

Urteurrena dela eta, Eguzkik eta Gladys Gogoan kolektiboak aurten ere ohiko omenaldia antolatu dute Gladys Enean. Datorren igandean izango da, ekainaren 5ean. Baina ez da omenaldi bakarra izango, Tuteran ere, Bardea Libre kolektiboak antolatuta, 3an bertan egongo baita ekitaldi bat. Gauza gehiago ere badira, idatzi honen bukaeran ikusiko duzuen bezala. Baina goazen pausoz pauso. Hona hemen Donostiako omenaldiaren kartela:

IMG-20220515-WA0011Donostian, buelta ohiko usadioetara

Osasun-krisia dela eta, azken bi urteotan omenaldia egokitu behar izan dugu Donostian, baina bada ohiko usadioetara buelta egiteko garaia.

Gauzak horrela, aurten 12etan bilduko gara PARKEKO ATE NAGUSIAN, “behean”, eta, pandemia aurretik egin ohi genuen bezala, erromerian igoko gara Gladysen oroitarrira dagoen lekura. Han, goiko ordekan, egingo da omenaldia, aurreskua, lore-eskaintza, kantak eta gainerako ohiko osagaiekin.

Hitzordua 12etan PARKEKO ATE NAGUSIAN izango bada ere, ordu erdi bat lehenago, 11:30ean, Gladysen lagun talde batek beste hitzordu bat jarri du Bulebarrean omenaldira bizikletaz joan nahi dutenentzako. Ez da berez bizikleta-martxa bat izango, baina animatzen dena ongi etorria izango da.

Mezua

Behin baino gehiagotan esan dugun bezala, guk Gladys ez dugu gurtzen, amabirjina edo santu laiko bat balitz bezala. Guk Gladys gogoratzen dugu. Eta gogoratzen dugu gure laguna, gure kidea izan zelako, eta zigorrik gabe geratu zen bidegabekeria hura ahanzterik ez dagoelako. Aitortza ofizialik, gainera, ez da iristen. Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak azken urteotan egin dituzten urratsak, erresistentzia handiak gainditu behar izan dituztenak, bide onean doazela ematen du, eta itxaropentsu gaude, baina oraindik ez dira gauzatu. Nolanahi ere, bide horretatik aitortza inoiz iristen bada, ongi etorria izango da, baina iritsi ala ez, Gladysek inoiz ez du herritarron aitortza faltan izango. Hain justu, horregatik antolatzen dugu omenaldia, herritarron aitortza hori publikoki adierazi nahi dugulako.

Baina Gladys ez dugu horregatik bakarrik gogoratzen. Gladys gogoratzen dugu, oroz gain, zorigaiztoko egun hartan Tuterara eraman zuten arrazoiak gaur egun ere erabat indarrean daudelako, inoiz baino gehiago, gainera. Hori posible bada, behintzat. Izan ere, osasun-krisiaren ondorioak oraindik gainditu ez ditugunean, bete-betean beste krisi batean sartu gara, eta garbi dago krisi klimatikoa eta ekologikoa bigarren plano batean geratu direla. Energia nuklearra “green” bihurtu da, batetik, eta, bestetik, inoiz baino ageriago geratu da Repsol eta Iberdrola bezalako enpresak direla agintzen dutenak. Dirua barra-barra irabazten ari dira, baina inoiz ez dute nahikorik. Horregatik Josu Jon Imazek herri-erakundeei esan die “gaizki” ari direla. Eta eskerrak denon hobebeharrez zintzo-demonio ari diren bera bezalako pertsona argiak dauden, zeren eta, Sanchez Galan Iberdrolako presidendeak ohartarazi duenez, mundo honetan ergelok gehiegi baikara. Eta haien ondoan, Eusko Jaurlaritzaren ordezkari Arantxa Tapiak esan ote die hain lotsagabe, behintzat, ez jokatzeko? Ez ba, aitasantua bera baino aitasntuzaleagoa izanik, kexatu da fracking-ekin ezin izan duelako aurrera egin. Bada, aurtengo omenaldian, egungo egoeraz hitz egiteko tartetxo bat ere egingo dugu.

Ekimen gehiago

Badira Gladysen urteurrenaren bueltan aipatu nahi ditugun beste hiru ekimen.

Bata da arestian aipatu dugun bezalaa, urtero Tuterako lagunek antolatzen duten omenaldia. Hona hemen kartela:

IMG-20220521-WA0015

Bestea, berriz, Donostiako Informatika Fakultatean antolatu duten liburuaren aurkezpena:

IMG-20220506-WA0000

Eta, azkenik, “Gladysen leihoa” filma, azken bizpahiru urteotan hainbat herri eta auzotan ikusi ahal izan dena, ETBn emitutuko dutela. Egia esan, bazen ordua. Orain arte filma ikusterik izan ez baduzu, horra aukera paregabea:

GladysebLeihoa