Aurreikusten zen bezala, joan den asteko euri jasen ondoren, ibaiek gainezka egin dute berriro. Eta gertaera horiek gertatzen diren guztietan bezala, albistegiak, prentsa eta sare sozialak pertsonez bete dira, gertaera horiek berriro gerta ez daitezen bideak “garbitzeko” eskatuz.
Gauza batean ados gaude erreklamazio horiekin. Ibaiak kaka eginda daude, batez ere gurea. Botilek, latek, konpresek, zabor poltsek, etxetresna elektrikoek eta autoek gure ibaiak zabortegi bihurtu dituzte. Jakina, oso komenigarria litzateke zabor hori guztia garbitzea eta, batez ere, gehiago ez botatzea.
Baina ibaiak “garbitzeko” eskatzen denean, ez da zabor hori garbitzeko eskatzen; ibaiak dragatzeko, ibaiertzeko landaredia mozteko eta ibilguetatik hildako zura kentzeko eskatzen da. Herritarren artean hain errotuta dagoen ideia horrek erakusten digu jende gehienak ez dakiela ibai bat zer den.
Ibaia ekosistema konplexu eta dinamikoa da, ez da ura garraiatzen duen ubidea edo hodia. Ibaiak gainezka egiten du eurite-garaian, eta ur-emaria jaisten da lehortea dagoenean, hildako zurak eta korronteak arrastatutako sedimentuek elikatzen eta bizia ematen dietenean. Hori beti gertatu da eta beti gertatuko da.
Azken uholdeen irudiak telebistaz ikusten baditugu, konturatuko gara kaltetutako herri gehienak dagozkien konfederazio hidrografikoek “;urpean gera daitezkeen eremuak” izendatutako arrisku-eremuetan zeudela. Barakaldok ez du zerikusirik egoera horrekin, eta urez bete daitezkeen eremuetan eraikita dauden ehunka etxebizitza ez ezik, proiektu berriak ere badaude, Burtzeñako El Calero kaleko 500 etxebizitzen plan gisa.
Biztanleriaren zati handi batek ahaztu duela dirudien arren, tradizionalki Ansioko ibarra deitzen zitzaien Retuertoren, Arteagabeitiaren eta Zuazoren arteko lurrei, BEC erakustazokatik! eta Megapark eta Max Center arte. Eta ibar bat nekazaritza-eremu emankorra da, hain zuzen, hezetasunari eta aldizkako uholdeei esker. Ibar horretan ez da ibaia, lur azpiko urak eta mareak baizik.
Beste adibide on bat Gorostiza auzoa da. Castaños ibaiaren meandroetan, garai batean lurzoruen emankortasuna letxugak landatzeko aprobetxatzen baitzen, txaletak egin ziren. Duela hamarkada batzuetatik, eurite handiak iristen direnean, trafikoa eten egiten da eta El Regato auzoa isolatuta geratzen da ordu batzuetan, Castaños ibaiak gainezka egiten duelako. Arriskuen mapan, Gorostitzako Txaleko karoen eremua 10 urteko uholde arriskua duen eremu batez inguratuta dago, Tellaetxeko parkearen maila berean, baita udal-kiroldegiaren zati batean ere, ibaiaren ondoan. Ibaia bideratuta dago, eta, balazta naturalik gabe, abiadura bizian jaisten da ekaitzean.
Eguzki talde ekologista aspalditik ohartu gara Gorostizako eremu hori, presatik behera, arrisku larrian egon daitekeela” izan ere, euriteak gora egiten duenean, ateak irekitzen ditu urtegiak.
Urtegia irekitzeak ez luke eraginik izanen Gorostizatik hurbilen dagoen aldean bakarrik. Mapek Bengolea eta Retuertorako uholde[1]arrisku probableena zabaltzen dute, Megapark sarreraraino. Kadaguaren aldean ere egoera korapilatsua da eta arrisku mapek ez dute zalantzarik: Kadaguaren bokalean ez eraikitzeaz gain, instalazioak kentzen joatea gomendatzen da. Era berean, ohartarazi behar dugu Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidea bezalako proiektuek, Castaños azpian tunel faltsu bat eraiki nahi duenak, aipatutako ibaia 100 metro inguru desbideratu beharko luketela eta uholde- arriskua askoz gehiago handituko luketela.
Baina itzul gaitezen gaiaren muinera; izan ere, bistan da ibaiak gainezka egiten jarraituko dutela, beti egin izan duten bezala, eta egur hilaren eta sedimentuen ustezko zikinkeria metatzen jarraituko da ibilguan, beti gertatu den bezala. Kasu horretan, nork garbituko du? Izan ere, erantzuna oso sinplea da, garbiketa ibaiek berek egiten dute, eta ureztaketak garbitzeko mekanismo naturalak dira. Ibaiak garbitu nahi baditugu, gure zaborra kendu eta ibaira utzi beharko genuke bere lana egin dezan, eta, jakina, urpean gera daitezkeen lekuetan ez eraiki, izenak berak dioen bezala, urez betetzen baitira.
Eguzki Barakaldo
2021-12-2
