Abuztuan isurketak salatu behar izatea ez da ezohikoa. Batetik, enpresa batzuek oporraldia aprobetxatzen dutelako “garbiketa” egiteko. Bestetik, ibaiek eta errekek normalean ur gutxiago eramaten dute eta, gauzak horrela, isurketak, baita ohikoak ere, ikusgarriagoak izaten dira. Eta badira beste zenbait ere, inongo kupirarik gabe, ia edozer eta edonon egiteko gai direnak ere. Abuztu honetan kasuistika ia guztiak ikusi ahal izan ditugu, aitortu beharra baitago abuztu hau salaketetan, behintzat, oparoa izaten ari dela. Oso egun gutxi barru, isurketak Mutrikun, Ondarroan, Iruña Okan eta Zestoan salatu behar izan ditugu. Apodaka eta Gernikako banaren berri ere iritsi zaigu. Eta hilabetearen lehen herena baino ez da pasatu.

Mutriku

Isurketa gertatu zen Mijoan 2020/08/07an, urak zuri kolore eta itxura lodi antzekoa edo lingirdatsua hartu zuen. Aurten hirugarren aldia da isurketa bat salatzen duguna eta kasu guztietan Mijoa poligonoan izan du jatorria. Bertan Mutrikuko konserberak kokatzen dira.

Egoera kronikoa da, irtenbidea ezaguna eta Arriola jaunak irtenbidea emango zionaren konpromezua hartu zuen 2019 urtarrilean. Egun oraindik egitasmoak ez du aurrekonturik eta udaberrian proposatu genuen tarteko ( behin behineko irtenbide gisa) irtenbidearen berririk ere ez dugu. Isurketa hau bere unean salatu genuenez informazio gehiago http://eguzki.org/2020/08/10/abuztuan-ere-mijoa-kutsadurapean/ loturan topatuko duzue.

Iruña Oka.
2020ko abuztuaren 8an, larunbatean, isurketa bat gertatu zen Zadorra ibaian, Billoda herriaren parean (Iruña Oka), eta faunari eragin zion, batez ere barbo kopuru handi bati.
Ez dakigu isurketa horren jatorria, baina atzeman zutenean, agintari eskudunari jakinarazi zioten. Egindako analisien emaitzak ez ditugu ezagutzen. Hemen bideoa:  https://youtu.be/xSn__pF6-p0

 

Zadorrako eremu hori oso egoera txarrean dago, bere ibilguan material astunak pilatzen direlako (1) eta Krispiñako araztegitik ondo tratatu gabeko ura isurtzen delako baita araztegiko tratatutako uretan Gardelegiko zabortegitik zetozen Lindano isuriak tobatu zirelako ere (zeinak lindanoa edo HCH-Hexaklorociclohexano egoteagatik zigorra jasotzeko bidea eman  zuen), hala nola egindako eskakizunak (tratamendua egokitzeko…) ez betetzeagatik.

Azken isurketa aurtengo ekainean gertatu zen eta duela urte batzuk itxitako enpresa bat eraisteko jarduketekin bat etor zitekeen, aurri-deklarazioaren ondoren.

Hori dela eta, Eguzkik informazio publiko eta gardena eskatu die Uraren Euskal Agentziari, Ertzaintzari, Arabako Foru Aldundiari eta Iruña Okako Udalari, isurketaren jatorriari buruz, inguruan eragindako kalteei buruz eta horrelako isuriak berriro gerta ez daitezen hartuko diren neurriei buruz.

Ondarroa

Ondarruko kaian isurketa bat gertatu zen  abuztuaren 9an. Untzi batek garbiketa lanak egin ostean, hondakin guztiak itsasora isuri zituen apar orban handi bat sortuz. Hona bideoa:  https://youtu.be/LHLMs0sMooY

Eman genion gertakariaren berri eta honek Eusko Jaurlaritzako Portuen Zuzendaritzari bideratu zioten salaketa. Izan ere portuan legez debekatua dago isurketak egitea.

Kasu honetan deigarria da, ustezko arau-haustearen egilea untzi pelagiko bat izatea, aurreko egunetan gogor kritikatu dugun jarduera izanik, lotura honetan ikus dezakezuen bezala http://eguzki.org/2020/08/06/arrastre-pelagikoa-etenik-ez-duen-jarduera-suntsitzailea/

http://eguzki.org/es/2020/08/06/arrastre-pelagikoa-etenik-ez-duen-jarduera-suntsitzailea/

Zestoa

112ra deituta, isurketa kutsakor baten berri eman zuen asteazkenean  (2020/08/12) Eguzkik. Arratsaldeko lehen orduan izan zen, gure kideetako batek orban zurixka nabarmen bat ikusi zuenean Urolan, Zestoako Errota industialde ondotik pasatzean.

Argazki bat bidaltzen dugu atxikita, baina argazkia bera baino askoz adierazgarriagoa iruditzen zaigu honako bideo hau:

https://www.youtube.com/watch?v=x3zj-hWbpa8

Ura agentziako ikuskatzaile bat bertaratu zen, laginak hartu zituen eta isurketaren iturburua bilatzen ibili zen.

Guk dakigula, ez da puntu honetan antzeko isurketa bat gertatzen den lehen aldia.

Apodaka eta Gernika

Honako hauek geuk egindako salaketak ez badira ere, kontuan hartu beharrekoka direla uste dugu:

Apodaka.

Iragan asteburuan suhiltzaileak Apodaka joan ziren nekazal ingurunean lau bidoi handi abandonu egoeran zeudelako. Legez kanpoko isurketa bat zen, 200 litroko bidoien etiketen arabera gai suharbera zegoen bertan eta bidoietako bat nahiko puztuta zegoen. Kontrolik gabeko isurketen ugaritzea ikusirik, Eguzkitik zera adierazi nahi dugu: egun nahiko ugariak direla hondakinak eramateko lekuak (garbiguneak eta halakoak) eta zer egin ez jakitea ez da nahikoa arrazoi edozer eratarako gaiak isuri  edo uzteko, egun edozein udaletxetan jaso baitaiteke hondakin ezberdinen kudeaketaren berri.

Gernika.

Isurketa honen berri Facebook bidez izan genuen. Astearte goizean, 8:30ak aldera honako itxura zuen Oka ibaiak: https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1980629935402637&id=100003669483336

Irudia, Gernikako araztegi ondoan aterata dago, beraz ondoriozta daiteke, araztegia bera dela isuriaren eragilea, halako gertaerak errepikakorrak baitira araztegi honetan. Izan ere, Gernikako EAEko araztegi zaharrenetakoa da eta aspaldi ari da erreleboa eskatzen. Deigarria da, eskualde berean araztegi bat iraungita dagoen bitartean, egun oraindik Busturialdeko kolektoreen hoditeria eraikitzen ari direla, bien bitartean, hondakin ur kopuru handiak zuzenean Urdaibaiko Biosferaren Erresbara isurtzen ari garelarik. Gai honetan Eusko Jaurlaritzaren atzerapena hain da handia eta ulertezina, zurrunbilo amaigabean sartuta gaudela une honetan.

Bukatzeko herritarrei eskatu nahi diegu, antzeko kasuak ezagutzen badituztenean lehen bait lehen deitzeko 112ra edo/eta nahi badute Eguzkira deitzeko 688662532 eta administrazio ezberdinei gizarteak kotzientzia hartzeko lan etengabea egin beharra dutela baina era berean, “kutsatzen duena ordain beza eta ez dezala errepika” goiburua helburu (80. hamarkadan zabaldu zena baian egun betetzea ere kostatzen dena), zigorrak ezartzeko garaian zalantzarik ere ezin dutela egin, bestela ere nahi baina zabaldua dagoen kutsatzailearen ereduaria auspoa ematen ariko dira eta.

Eguzki Talde Ekologista eta antinuklearra, 2020ko abuztuaren  13an.

(1)        Zadorraren zati handi bat, kalitate fisiko-kimikoari dagokionez, “Ona baino okerrago”-tzat jotzen da, “Euskal Autonomia Erkidegoko ibaien egoera kimikoaren jarraipen-sarea” dokumentuaren arabera.

Eteten ez den isurketa kutsatzaileen aurrean, Eguzkikook salatzen jarraituko dugula berresten dugu.

Isurketa berri bat gertatu da Mijoa errekan. Aurreko kasuetan bezala ura txuriz tindatu da eta bistara itxura lingirdatsua edo hartu du. Atzo arratsaldean (2020/08/07) gertatu zen, jakin orduko 112 deitu genuen eta URAko ikuskaria bertan izan zen.

Hau da aurten salatzen dugun hirugarren isurketa eta maila berean, haserrea eta asperdura sentiarazten digu.  Asperdura, urteen joan-etorrian behin eta berriz errepikatzen den gertakaria delako. Eta haserrea, behin eta berriz salatu arren, Eusko Jaurlaritzatik eta Uratik (1)  konponbideak iritsiko direla  ziurtatu diguten arren, hemen ziurtasunez gertatzen den gauza bakarra, isurketen errepikapena da.

Garbi dago balio handiko ingurunea izateak -eta nolabaiteko babes maila izateak- (2), Mijoa Saturrarango hondartzan itsasoratzeak –udan behintzat hondartzaren erabiltzaileei eraginez- edo irtenbidea zein den garbi edukitzeak (3) ez duela ezertarako balio, benetan falta dena  borondate politikoa delako. Klima Larrialdiarekin ahoa betetzen zaie jendaurrean politiko eta kudeatzaileei baina egunez-eguneko jardueran azaltzen dutena, bost axola zaiela da eta Mijoakoa beste adibide bat gehiago da.

Azkenaldian, maiatzean eskatu bezala, behin-behineko tarteko proposamen batekin genuen itxaropena (4), URAtik horretan bazebiltzala esan ziguten eta. Baina gaurko isurketak ez digu aukera horrentzako itxaropen gehiegirik ematen.

Edonola ere, gure aldetik arazo honi irtenbidea emateko ahalegina egiten jarraituko dugula baiezta dezakegu guk, baita isurketen berri izaten dugun bakoitzean salatzen jarraituko dugula ere, ibai eta errekak kutsatzea ez baita inondik ere egoera normala eta ez genuke gizarteak normaltzat hartzea nahi. Bide beretik herritarrei adi egoten jarraitzeko eskatzen diegu eta isurketaren bat gertatzen bada, horren berri emateko bai 112ra deitu eta baita guri ere.

Eguzki Talde Ekologista eta antinuklearra, 2020ko abuztuaren 8an.

 

(1)     Arazoaren muina, Mijoako ur-beltzak garbituko dituen araztegirik ez dagoela da eta horren arduraduna Eusko Jaurlaritza baino ez da. Duela orain urtebete Jaurlaritzak Mijoa saneatzeko finantzaketa bere gain hartuko zuela berretsi zuen Ingurumen Kontseilari Iñaki Arriolak, % 100ean hartu ere. Baina 2019 ez zuen ezer egin eta 2020ko aurrekontuetan partidarik agertzen ez denez, aurten ere kale! Lotsagarria benetan.

(2)    Mijoa, nolabait esateko, babestutako erreka bat dela esan dezakegu. Izan ere, Mijoa bisoi europarra (mustela lutreola) Babesteko Plan Bereziaren barruan sartuta dagoela. Planaren arabera bisoi europarraren egoera eutsi edo/eta hobetzea da helburua, horretarako bere habitata, bizilekua baldintza onetan mantendu behar delarik. Martxa ederra gurea! Poligonoan dauden lantegiek, kontserba lantegiak nagusiki, eta Eusko Jaurlaritzak ez dute irtenbiderik ematen eta Planaren arduradun den Aldundiak natura eta bisoi europarrak babestu beharrean beste aldera begiratzen du.

(3)   Urak aurreikusita duen Irtenbidea, ur zikinak Mutrikuko portuan eraikita dagoen araztegira bideratzea da baina hoditeria hori ez da eraikitzen.

(4)    Baina uste dugu, garaia dela enpresen, kontserba lantegien eta Euskoa Jaurlaritzaren artean egoera honi irtenbide bat emateko. Araztegia egokitzen ez badute ezta ur-beltzen kolektorea eraiki ere , tarteko bide bat bilatu beharko dute baina gertaera larria eta arduragabea da beti natura, ingurune naturala izatea kaltetua eta errudunei musutruk ateratzea gainera.