All posts by Lea-Artibai

Ez dago su-etenik, ez oporretan, gure lurraren defentsan

albisteak
Leave a comment

EGUZKIn jarraitzen dugu ikusten gure lurraren, uraren eta airearen aurkako erasoak etengabeak direla, eta oporraldian ere ez direla errespetatzen.

Beste edozein abuztutan bezala, denetarik izan dugu: isuriak ibaietara, portuetara, hondartzetara, zaborrak eta hondakinak nonahi…

Gainera, eta ohi bezala, gaitasuna dugun tokietako jaietan presentzia izaten saiatu gara. Mobilizazioetan, salaketa- eta kontzientziazio-idazkietan eta abarretan parte hartu du.

Enpresa eta erakunde batzuek ere beren aletxoa aurkezten dute, beren proiektuei alegazioak aurkezteko epea abuztuan bertan irekitzeko ohiturarekin. Langileak oporretan lasai daudenez, oharkabean igarotzeko eta oposizioa txikiagoa izateko asmo gaiztoarekin.

Ez dira konturatzen guretzat, beste talde batzuentzat bezala, gure lurraren, uraren eta airearen defentsan ez dagoela oporrik. Denok gara borondatez ari garenak, eta denetara iristen ez bagara ere, gure poza da jakitea zuzen jokatzen ari garela.

Hemendik, gurekin kolaboratzen duten pertsona guztiak aintzakotzat hartu nahi ditugu, horiek gabe gure lana askoz zailagoa izango litzatekeelako.

GURE LURRA DEFENDA DEZAGUN !

Un buitre hallado por un colaborador de Eguzki al pie de un poste de una línea eléctrica.

Suhiltzaileak Indumetalen, sua itzali ostean.

Iruñetik deituriko ”Euskal Y” Ezkiotik edo Gasteizetik lotura, ez galgorik ez podenkorik.

albisteak
Leave a comment

Aste batzuk daramatzagu AHTaren “udako sugearekin” eta Iruñetik deituriko ”Euskal Y” Ezkiotik edo Gasteizetik lotura.

Etsigarria da ikustea gure Herriak, proiektu hau defendatzen jarraitzen duten galgo eta podenkoengatik, erabaki interesatuen eta argumentatu gabeen mende jarraitzen duela. Erabaki hauek baliabide publikoak xahutzen dituzte, ekozidak dira eta lurraldeak suntsitzen dituzte. Gainera, Espainiako Erresumako beste lurralde batzuetan AHTa inposatu zenetik hiru hamarkada baino gehiago igaro ondoren, izaera publikoko eta sozialeko trenbide-zerbitzuak egoera penagarrian daude autonomia erkidego guztietan.

Nafarroak, bertako biztanleek eta enpresek, ez dute AHTrik behar pertsonak eta salgaiak trenbidez kalitate ezin hobearekin garraiatzeko. Sustrai Erakuntza Fundaziotik hauxe frogatu genuen argitaratutako txosten bietan orain dela urte batzuk.

AHTrako partidak dituzten aurrekontuak babesten dituzten alderdiak egoteak eta erakunde autonomikoek eta estatu zein erkidego mailako erakundeetatik proiektu honen kontrako jarrera ez erakusteak argi eta garbi uzten du AHTaren aurka dauden herri mugimenduaren eta udalen esku baino ez dagoela obrak gelditzeko, eta dagoeneko eginda daudenak iraultzeko, borroka zintzo eta eraginkorra.

Nafarroan eta Euskal Autonomia Erkidegoan ordezkaritza duten alderdi guztiek onartu dute ez dela Iruñea eta Ezkio arteko lotura eraikiko Aralar zeharkatuz. Ministerio arduradunak hauxe bera argi dauka Mariano Rajoyren azken gobernutik: “galgoek” galdu egin dute. Orain, “podenkoek” AHTa Iruñea eta Gasteiz artean ez dela eraiki behar onartzea behar dute.

Bi ibilbide hauek errepresentatzen duten trenbide-eredua berbera da. Kontua da AHTak eragiten duen xahutze ekonomikoa, ustelkeria, lurraldearen eta biodibertsitatearen txikizioa onartzea, eta onartzea ez bakarrik oker jokatu dutela horren alde apustu egin duten alderdiek, sindikatuek, propaganda-bideek eta abarrek, baizik eta, honela enpresa eraikitzaileen, ingeniarien, bankuen eta politikari ustelen onura pribatuei lagundu egin dietela.

Ez da geltoki berririk behar ez Tuteran, ez Iruñean. Orain arte eraikitakoa Nafarroan AHTaren obrak hasi aurretik zegoen egoerara itzuli behar da.

Sustraitik defendatzen dugun alternatiba Tren Publiko eta Soziala da, eta beste kolektibo batzuek ere horren alde egiten dute. Dauden trazadurak aprobetxatuz, geltokiak eta geralekuak berriro irekiz, tren egokiak martxan jarriz eta jabetza eta kudeaketa publikotik baliabideak, materiala eta langileak berreskuratzeko inbertituz.

Nafarroan, 2024ko abuztuaren 21a.

Sustrai Erakuntza Fundazioa

Araztegiko lohien Tuterako kudeaketa zentralizatuari ez

albisteak
Leave a comment

Tuterako araztegian Nafarroan sortutako araztegiko lohien % 40 kudeatzeko proiektua artifizialki zatitu da, eta horrek zaildu egiten du haren ingurumen-inpaktuaren azterketa.

Proiektuak ez du adierazten zer egingo den azken hondakinarekin, baina badirudi Erriberako laborantza soroetan isuriko dela, gaur egun nitratoengatiko kutsadura-tasa handiak dituztenak.

Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri du Tuterako araztegiko lohien instalazio zentralizatuaren proiektua. Proposatutako instalazioak hiriko hondakin-urak araztu ondoren sortzen diren lohiak biometanizazio-prozesu baten bidez tratatuko lituzke. Honela, lohiak oxigenorik gabeko eremu batean sartzen dira, eta bertan bakterio metanogenikoak ugaltzen dira, biogasa sortzen dutenak. Gas hori gas naturalaren antzekoa izateko hobetu daiteke, eta, beraz, energia-iturri gisa balioko luke.

Biometanizazio-prozesua amaitu ondoren, prozesutik ateratzen den hondakin-kopurua sartzen den kantitate bera da gutxi gorabehera, biometanizazioan apenas degradatzen baitira hondakinen osagaiak. Beraz, prozesuaren emaitza lohi digerituen ia kopuru bera da, gerora ere nolabait kudeatu behar direnak. Oro har, laborantza-eremuetara isurtzen dira, ongarri gisa, nitrogeno asko dutelako, baita beste ongarri batzuk ere. Eta kasu honetan, badirudi hori izango dela bere azken helmuga ere, araztegi honetarako proiektu globalaren azken faseari buruz eman diren informazioetan adierazitakoaren arabera.

Praktika honek badu arriskurik, hiri-araztegietako lohien osaera ez baita egonkorra, eta elementu ongarrien kantitate aldakorrak ditu, bai eta ongarriak ez diren beste elementu batzuenak ere, kutsagarriak ere izan daitezkeenak. Metal astunen kasuan, kontzentrazio aldakorretan ager daitezke, eta, beraz, produktu horiek jasotzen dituzten nekazaritza-lurzoruak nabarmen kutsa daitezke.

Gauza bera gerta daiteke nitrogeno-kontzentrazioarekin, biometanizazio-prozesuan sartzen diren jatorrizko hondakinetan ere aldakorra baita, eta biometanizazioarekin elementu honen kontzentrazioa ia ez baita gutxitzen. Kontuan izan behar da nitrogenoa, ongarria izateaz gain, lurzoruen kutsatzailea ere badela; izan ere, gomendatutakoak baino dosi handiagoak isurtzean, landareen hazkundea zailtzen hasten da, eta beste ondorio kaltegarri batzuk ere eragiten ditu. Eragin hauek jada oso larriak dira Nafarroako nekazaritza-lurzoru gehienetan, eta are handiagoa Nafarroako Erriberan, nitratoek eragindako kutsadurarekiko kalteberak baitira eremu gehienak.

Bada, Nafarroako Gobernuak orain aurkeztu duen proiektuak Nafarroako % 40 inguruko hiri-araztegietako lohien kudeaketa zentralizatu nahi du Tuterako egungo araztegiaren ondoan eraikiko den plantan. Proiektuaren arabera, planta honetan urtean gehienez 169.934 tona lohi tratatu litezke. Konparatze aldera, Tuterako araztegiak 34.000 Tn/urte inguru ekoizten ditu gaur egun; beraz, instalazio berrien tratamendu-ahalmenak gaur egun Tuteran kudeatzen diren araztegiko lohien kopurua 5ez biderkatzea ekarriko du.

Horretarako, aurkeztutako proiektutik jaso daitekeen informazio zatikatuaren arabera, Nafarroako hegoaldeko araztegietako lohiak partzialki deshidratatuko lirateke (zentrifugazioaren bidez, adibidez), kamioietan Tuterara eraman ahal izateko, eta han berriz hidratatuko lirateke biometanizazioan sartzeko. Eta azken prozesu hori amaitu ondoren, beste instalazio batzuetara pasatuko lirateke, proiektuaren hirugarren fase batean zehazteke daudenak, eta bertan prozesatuko lirateke “nekazaritzako ongarri” gisa amaitu aurretik. Antzeko beste prozesu bat Arazurin egingo litzateke, Nafarroako iparraldeko araztegietako lohiekin, Nafarroan ekoitzitakoen % 60 gutxi gorabehera, Tuterako egungo proiektuaren arabera.

Orain aurkeztutako proiektua Nafarroa osoko araztegiko lohiak kudeatzeko proiektu global baten zati bat baino ez da. Herritarrek ez dituzte ezagutzen prozesu global horren ezaugarriak; izan ere, proiektu globala hiru fasetan banatu da, eta orain arte bigarren fase hau bakarrik jarri da jendaurrean, lohien biometanizazioarena, alegia. Lehen fasean, Tuterako araztegiaren egungo instalazioak hobetuko dira, eta hau dagoeneko onartu da, jendaurrean jarri gabe, eta, beraz, definizio orokorra baino ez da ezagutzen.

Baina, batez ere, ez dakigu zein prozedura jarraituko den urtean gutxi gorabehera 170.000 tona lohi horiek kudeatzeko. Lohi horiek nekazaritzako lurzoruetara isuri nahi dira, ziurrenik Erriberara. Horrela, ezinezkoa da proiektu globalak ingurumenean izango dituen eraginak zenbaterainokoak izango diren zehaztea, eta, beraz, proiektuak sortuko dituen eraginak gutxiesten ari direla uste dugu. Proiektu orokorra hiru fasetan eta hiru proiektutan modu artifizialean banatzeak Ingurumen Ebaluazioari buruzko abenduaren 9ko 21/2013 Legea urratzen du. Lege horren arabera, proiektuak bere osotasunean aztertu behar dira, hauek eragin ditzaketen inpaktu guztiak behar bezala ezagutzeko.

Hala ere, eta informazio partziala dugun arren, araztegiko lohien kudeaketa Nafarroako bi puntutan zentralizatzeko proiektuaren inpaktu negatiboetako batzuk aurreratu ditzakegu. Izan ere, argi dago Nafarroako laborantza alorretan azken produktua banatu aurretik egiten diren deshidratazio partzialerako, garraiorako, ber-hidrataziorako eta ondorengo prozesuetarako energia asko erabili behar dela. Eta energia hori, askotan, erregai fosilek sortuko dute, eta, beraz, kudeaketa zentralizatu horrek berotegi-efektuko gasen emisioa handitzea ekarriko du.

Gainera, kontuan izan behar da hiri-araztegietako hondakinak Nafarroa osoan zehar bidaiatzen ari direla gaur egun, eta proiektu honekin hala egiten jarraituko dutela, garraiatzen dituzten kamioiek duten gasolio-kontsumoarekin. Hala ere, hondakin horiek sortzen diren lekutik gertu kudeatzeko planta txikiak eraikitzea plantea liteke, Estatuan eta Europan hondakinak kudeatzeko indarrean dagoen legediak zehazten dituen hurbiltasun- eta autosufizientzia-printzipioek ezartzen duten bezala.

Eta, azkenik, ez da ahaztu behar hasieran esandakoa: Tuterako proiektu honekin, Erriberako soroetara hondakin gehiago eramango dira, eta balizko ongarri gisa erabiliko dira. Horrek are gehiago handituko du eremu horietara isuriko den nitrogeno kantitatea, eta larriagotu egingo du lurpeko urek jasaten dituzten konposatu mota hauek eragindako kutsadura larria.

Horregatik guztiagatik, uste dugu beharrezkoa dela Nafarroako Gobernua behartzea Nafarroan hondakinen kudeaketa zentralizatzeko duen asmoa zuzentzera. Ezinbestekoa da hiri-hondakinak kudeatzeko planta txikiak sortzea, bai etxeko zaborren kasuan, bai hiriko hondakin-uren araztegietako lohien kasuan. Hondakin organiko horiek konpost bihur daitezen saiatzea litzateke aukera bat, ahal denean eta egokia denean, produktu horrek materia organikoko lurzoruak hobetzen lagun dezan eta nitratoek eta beste konposatu batzuek eragindako kutsadura murrizten lagun dezan. Eta, horretarako, nahitaezkoa da gizartea inplikatzea hondakinen kudeaketa hurbila eta atsegina aldarrikatzeko.

Nafarroan, 2024ko abuztuaren 9a.

Sustrai Erakuntza Fundazioa

Busturialderako plan sozioekonomiko bat egiteko prozesua: itxurakeria baino ez 2024ko urtarrilaren

albisteak
Leave a comment

22an, Urkulluk iragarri zuen Administrazio Publikoek bi urteko epea hartuko zutela Guggenheim Urdaibai proiektuaren bideragarritasunari buruz hausnartzeko. Adierazpen horrek hautsak harrotu zituen inguruetan, eta batzuen eta besteen adierazpenak eragin. Horren aurrean, eta ezinbestean, EAJk eta PSEk Busturialdea biziberritzeko plan ekonomikoa aurkeztu zuten Legebiltzarrean urtarrilaren 26an, eta aho betez adierazi zuten eskualdeko gizarte-eragileak eta eragile ekonomikoak planaren parte izango zirela. Hurrengo hilabeteetan, hauteskundeak tarteko, ez da horren inguruko albisterik izan, harik eta maiatzaren 9an planari buruzkoak xehatu zituen arte Aitziber Atxustegi kazetariak Deia egunkarian. Besteak beste, esaten zuen lehentasunezko ekintza-eremu izendatutako eremuetan jarraitu den metodologia bera jarraituko dela; hau da, «prozesu partizipatibo zabal bat» egingo dela, «eskualdeko eragile garrantzitsuak kontuan hartuko dituena».

Horrekin batera, baieztapen hauek jaso zituen: plana zazpi hilabete eta erdiko epean egingo da; horretarako, prozesu partizipatibo bat abiatuko da; prozesu horretan, Busturialdeko eragile esanguratsuek parte hartu ahal izango dute (erakunde publikoekin, enpresekin, gizartearekin eta ezagutzarekin lotutakoak); prozesuak zenbait fase izango ditu; Bizkaiko Foru Aldundiaren Ekonomia Sustatzeko Sailari atxikita dagoen BEAZ sozietate publikoak hartuko du plana egiteko ardura.

Ekainaren 26an, Guggenheim Urdaibai Stop plataformak Urdaibaiko plan estrategikoan parte hartzeko gonbidapena jaso zuen. BEAZ sozietateak Orkestra – Lehiakortasunerako Euskal Institutuaren esku utzi ditu lehen fasearen lanak, eta azken horiek dira gurekin harremanetan jarri direnak (Oskestra Deustuko Unibertsitatearen ekimena da, eta Deustu Fundazioaren bidez gauzatzen da). Elkarrizketa bat egitea proposatzen ziguten, sei galderako gidoi itxi bat, “eragile eta alkate ezberdinek eskualdea nola ikusten duzuen” jakiteko.

Galderak oso orokorrak dira, eta berdin-berdin balio dezakete suspertze-beharrean dagoen Euskal Herriko edozein eskualdetarako; hain dira orokorrak, Guggenheim Urdaibai egitasmoa ez dela aipatu ere egiten. Bestalde, Orkestrakoek bidalitako lehen mezu hartan ez zen ematen urratsei, parte-hartzaileei eta helburuei buruzko informaziorik, eta alderdi horiek argitzeko eskatu genien. Erantzuna jaso bitartean, barne-gogoeta bat abiatu genuen Plataformaren Talde Eragilean, aztertzeko, besteak beste, zer legitimitate dugun horrelako prozesu batean parte hartzeko eta zer modutan jokatu behar genuen Orkestratik jaso genitzakeen erantzun desberdinen aurrean.

Uztailaren 5an, Orkestraren erantzuna jaso dugu, azalpen argiekin. Urratsei dagokienez, fase bakarreko prozesua izango da; hau da, Orkestra behin bakarrik bilduko da prozesuan parte hartzeko gonbidapenari baietz esaten dion eragile bakoitzarekin; beraz, besteak beste, ez da egongo eragileen artean hausnartu eta eztabaidatzeko fororik.

Parte-hartzaileei dagokienez, Busturialdeko alkate guztiek jaso dute prozesuan parte hartzeko gonbidapena, baita erakunde eta elkarte batzuek ere (ADR Urremendi, Bermeoko Behargintza, AZTI, hainbat ikastetxe —Gernika, Barrutialde, Bermeo—, Bermeoko Arrantzale Kofradia, Bermeoko Tuna Worl Capital, UBAI Faktoria eta Urdaibai Biosfera Erreserbaren Patronatua), guztiak ere Aldundiak hautatuak.

Elkarrizketen helburuak direla-eta, erantzunak txosten batean jasoko dira, eta Bizkaiko Foru Aldundiari bidali. Txostenean, elkarrizketatutako pertsona eta eragileen izenak jarriko dira, eta, beraz, jasota geratuko da eskualdearen inguruko iritzia galdetu zaiela. Bestalde, galderei emandako erantzunen «sintesia» jasoko da, «zita literalik gabe». Txostena entregatzeko epeari dagokionez, hasiera batean esan ziguten uztailaren amaierarako prestatu behar zutela; ostera, azken mezuan esandakoaren arabera, uztailaren 15eko asterako amaitu behar dute. Txosten hori plan estrategikoa egiteko erabiliko du Bizkaiko Foru Aldundiak.

Guggenheim Urdaibai Stop plataformak ardura eta erantzukizun handiz aztertu du egoera. Arduraz, behin eta berriro aldarrikatu dugulako Busturialdearen etorkizunaz berba egiteko prozesu bat abiatzeko beharra. Erantzukizunez, badakigulako eskualdeko eta eskualdez kanpoko eragile eta banako askok gure esku utzi dutela Guggenheim Urdaibai proiektua bertan behera uzteko zeregina, Plataformaren ekimenak bai kalean bai ekonomikoki babestuta.

Azterketa hori egiteko, kontuan hartu ditugu, besteak beste, azken hilabeteetan Busturialdeko Udaletan aurkeztu dugun mozioan adierazitako bi puntuak, gure adierazpen publikoaren 5. puntuan ere jasota daudenak:

1. [Udalari eskatzen diogu] Guggenheim Urdaibai proiektua behin betiko alboratu dezatela eskatzeko Bizkaiko Foru Aldundiari, Eusko Jaurlaritzari eta Guggenheim Fundazioari.

2. Eskualdea suspertzeko plan sozioekonomiko serio bat egiteko konpromisoa hartzeko, diagnostiko erreal batekin eta Biosfera Erreserbaren markoan, herritarrak eta ingurumena lehenetsiz. Gainera, eredu inposatzaileetatik urruntzea beste gobernantza-eredu bati heltzeko, udalak protagonista direla, eskualdeko eragileekin batera eta partaidetza publikoa bultzatuz.

Hori guztia aintzat hartuta, Guggenheim Urdaibai Stop plataformak erabaki du ez parte hartzea Bizkaiko Foru Aldundiak Orkestraren bidez abiatutako prozesuan. Gogoetan erabilitako argudioen artean, honako hauek daude:

● Hau ez da eskualdea eskatzen ari den prozesu partizipatiboa. Gonbidatuen artean alderdi politikoak (alkateak) eta erakunde publikoak daude; ez, ordea, gure eskualdearen egoera ekonomikoa inork baino hobeto ezagutzen duten eragileak (sindikatuak) eta orain hartzen diren erabakiek etorkizunean inori baino gehiagori eragingo dieten pertsonen kolektiboak (gazte-mugimenduak), ezta eskualdearen dinamizazioaz epe luzez arduratu diren hainbat elkarte . Bestalde, prozesu honek ez du kontuan hartzen herritar banakoen parte-hartzea (berriki Ramón Zallok adierazi bezala, «Kontsulta-eskubidea, erabakitzeko eskubidea izatera iritsi ez arren, kaltetuenari dagokio», Viento Sur, 24-07-03). Gainera, txostenean ezin izango dira irakurri parte-hartzaileen erantzun zehatzak, eta, beraz, ez da egongo eragile bakoitzaren erantzuna identifikatzeko modurik. Azkenik, ez dago hausnarketa kolektibo bat egiteko fororik.

● Gidoiko galderak oso orokorrak dira, eta ez dago museoari buruzko galdera zehatzik. Plataformaren helburua argia eta ezaguna da: Guggenheim Urdaibai proiektua bertan behera uzteko eskatzen dugu, eta horretarako ari gara lanean. Galderetan proiektu hori aipatu ere egiten ez bada, zein da gure papera prozesu honetan?

● Behin eta berriro salatu dugu BFA eta EJ egitasmo honen inguruan erabiltzen ari diren gobernantza-eredua ilun eta autoritarioa. Bada, prozesu partizipatibo honen metodologiari begiratuta, argi dago eredu berarekin jarraitzen dutela: parte-hartzaileak Aldundiak hautatu ditu, ez haien benetako egokitasunari begiratuta, baizik eta isildu beharreko ahoak kontuan hartuta. Gu ingurumena eta eskualdea suntsituko lituzkeen proiektu baten aurka borrokatzeko gaude hemen, ez inori bere helburuak betetzen laguntzeko.

● Galderei begiratuta, erraza da txostenean jasoko diren ondorio nagusiak aurresatea: eskualdeak eraldaketa ekonomikoa eragingo duen proiektu bat behar du, ingurumena eta herritarrak «ahalik eta gehien» (ez erabat) errespetatuko dituena; hau da, biosfera erreserbaren jasangarritasuna zaindu bai, baina horren aurretik etekin ekonomikoa jarrita). Jakina, ondorio horiek ez dute inondik inora ere justifikatzen Urdaibai biosfera erreserban Guggenheim Urdaibai proiektua ezartzea.

Gure ustez, prozesu honen asmo bakarra da BFAren eta EJren jarrera berrestea eta egitasmoarekin «bai ala bai» aurrera egiteko behar duten onarpen soziala lortzea; alegia, hauteskundeetan herritarrek esandakoari iskin egitea eta Guggenheim Urdaibai proiektuaren aurrera jarraitzeko onarpena beste bide batetik eskuratzea. Guggenheim Urdaibai Stop plataforma ez da sartuko joko horretan. Esan bezala, eskualdeko eragile sozioekonomiko guztiek izan behar dute prozesuan parte hartzeko aukera, eztabaida irekia eta eraikitzailea izan behar da, eta, beste ezertan hasi aurretik, mahai gainetik kendu behar da, esplizituki, Guggenheim Urdaibai proiektua.

Aldunditik bultzatutako elkarrizketen errondan parte hartuz gero, txarto eta interesatuki planteatutako prozesu bat eta hartatik ateratako ondorioak legitimatuko genituzke, eta ez gaude horretarako prest. Ostera, benetako prozesu partizipatibo bat egiten bada, eta gure ekarpena baliagarria izan daitekeela ikusten bada, hementxe izango gaituzue, lanerako, hausnarketarako eta eztabaidarako prest, eskualdeko erakundeekin, eragile sozioekonomikoekin eta herrikideekin batera Busturialdearentzat etorkizun duin eta jasangarri bat eraikitzen hasteko gertu. Bitartean, ez diegu utziko agintari politikoei eta Administrazio Publikoei Guggenheim Urdaibai Stop plataforma haien interesen alde erabiltzen.

Guggenheim Urdaibai Stop plataforma

Gerrak sortzen dituen euskal industria militar berria: Satlantis-en adibidea

albisteak
Leave a comment

Gasteizkoak_Duela ia urte eta erdi, Ahoztar Zelaieta kazetariak Satlantis enpresaren aurpegi ezezagunena ekarri zuen argitara. Azkenaldian berrikuntza teknologikoaren alorrean sortzen ari diren euskal enpresen izar gisa aurkezten zaigu Satlantis; baina El Salto-k argitaratutako La empresa vasca para la vigilancia de fronteras que desarrolla la infraestructura militar europea (Europako azpiegitura militarra garatzen duen mugak zaintzeko euskal enpresa) artikuluak bere jarduera militarrean jarri zuen fokua: kontrol sozialaren eta armagintzaren sektoreetan dituen inplikazio sakonak, AEBetako Defentsa Departamentuarekin duen harremana, edo euskal administrazioetatik jasotako laguntzak kasu. Oinarri horretatik abiatuta, erreportaje honetan Satlantisekin lotutako beste alderdi batzuetan sakonduko dugu, gure ustez adibide egokia baita euskal industria militarraren zati batek gaur egun jarduteko duen modua ezagutzeko.

Euskal industria militarrak gero eta gehiago laguntzen du munduan piztuta dauden gerrak hemen has daitezen, horiek posible egiten dituzten gailuak hemen fabrikatzen baitira. Duela gutxi hasi gara armagintzaren sektorean parte hartzen duten euskal enpresen zerrenda berritzen, eta datuak asaldagarriak dira: oraingoz badakigu bikoiztu baino gehiago egin direla, 200etik gora dira, eta susmoa dugu errepasoa amaitzen dugunean hirukoiztu egin direla esan beharko dugula.

Satlantisi buruz erantzun nahi dugun galdera nagusia honako hau da: nola liteke 2014ko abenduan eratutako enpresa bat zazpi urte geroago dozenaka milioi euro inbertitu dituzten akziodun berriak lortu izana, administrazio publiko guztien dirulaguntzak eskuratu izana, Europar Batasunaren defentsa-programak koordinatzen edo enpresak erosten eta munduko hainbat eremutan filialak irekitzen aritzea?

Publikotik pribatura

Satlantis sortu zuten hiru bazkideak ezagutu ditzagun, lehenik eta behin. Rafael Guzmán da bat, Floridako Unibertsitatean bizi den Andaluziako astrofisikako irakaslea eta Satlantis ospetsu egingo duen teknologiaren asmatzailea: iSIM, “doitasun handiko” irudiak hartzen dituen kamera, “argazki submetrikoekin (metro bat baino gutxiagoko pixela) 500 kilometrora orbitatzen duten sateliteentzat”. Baina proiektu handiak dituzten ikertzaileak asko dira, eta ohikoena da bidean geratzea. Non dago gakoa Guzmán irakaslearenak aurrera egin zezan? Merkataritzako Erregistroak jasotzen dituen beste bi bazkide fundatzaileetan. Alde batetik, Cristina Garmendia donostiarra, Espainiako Gobernuko Zientzia eta Berrikuntza ministro ohia José Luis Rodríguez Zapateroren bigarren agintaldian (2008-2011) eta Mediaset España (Telecinco, Cuatro) erraldoi mediatikoaren presidente izendatu berria, beste kargu askoren artean. Bestetik, Juan Tomás Hernani Burzaco bilbotarra, Berrikuntzako Estatu idazkaria hain zuzen ere Cristina Garmendiaren agindupean, eta Satlantiseko zuzendari exekutiboa enpresa sortu zenetik.

Guztiaren jatorria 2011n kokatu behar da, Hernanik berak elkarrizketa batean azaldu zuenez. Orduan Zapateroren ministro zen Garmendiak Guzmán irakaslea eta bere proiektua ezagutu zituen bidaia ofizial batean. Ondoren, Garmendiak Hernanirekin eta SILO Science & Innovation Linkekin jarri zuen harremanetan Guzmán. SILO 2012an sortutako aholkularitza enpresa da, bere webgunean irakur daitekeenez “lankidetza publiko pribatuen bidez berrikuntza bultzatzeko asmoz” sortu zena. Satlantis bultzatu zuen “inkubagailu” lana eginez, bazkide sortzaile bihurtu zen eta bere administrazio kontseiluan ordezkaritza lortu zuen.

Bi xehetasun garrantzitsu. Lehenengoa: nor izan zen SILO sortu zutenetako bat? Cristina Garmendia. Garmendiak SILOko administrazio kontseilua utzi zuen zazpi urteren ondoren, 2019an, bere alaba Teresa Itziar Celaya Garmendia sartu zen egun berean, eta 2014an sartu zen Rubén Celaya Martínez senarrak kontseiluan jarraitu zuen. Bigarrenik: SILOren bazkide sortzaileen artean daude Antonio López eta Diego Moñux ere, ministro izan zen garaian Garmendiaren kabineteko aholkulariak. López geroago sartu zen Satlantiseko Administrazio Kontseiluan, 2015ean. Eta Moñuxek, gainera, Hernanirekin eserlekua partekatu zuen enpresen ikerketa eta garapena sustatzen duen Espainiako Gobernuaren erakunde publikoaren administrazio-kontseiluan, CDTIn (Garapen Teknologikorako eta Berrikuntzarako Zentroa). Hain zuzen ere, Zientzia eta Berrikuntza Ministerioaren mende dagoen erakundea da.

Laburrean.

Garmendia eta Hernani Zientzia eta Berrikuntza Ministerioko ministro eta goi-kargudun dira 2008-2011 urteetan, hurrenez hurren. 2014an, Satlantis enpresa sortu zuten (Guzman irakaslearekin batera), Satlantisen Administrazio Kontseiluan sartzen den SILO aholkularitza enpresaren bultzadari esker. SILO 2012an sortu zuten, besteak beste, ministroak berak eta ministerio bereko aholkulari ziren Antonio López eta Diego Moñuxek.

Ez dakigu elkarte publikoen, ministerioen, enpresa pribatuen eta goi karguen arteko hartu-eman horiei guztiei ate birakari deitzerik dagoen. Edo, agian, beste termino bat bilatu beharko litzateke ministro batek eta bere kabineteko zati handi batek enpresa bat sortu eta berehala erakundeen laguntza ekonomikoa eta politikoa jasotzen hasten direnerako.

Dirulaguntza publikoak eta babes politikoa

Satlantis 2014ko abenduan jaio zen, eta bi urte baino lehen bere proiekturako 2,3 milioi euro biltzea lortu zuen. Alde batetik, Elecnor, Idom, Telefónica edo Everis-NTT bezalako inbertitzaile pribatu distiratsuei esker. Bestetik, Eusko Jaurlaritza eta Bizkaiko Foru Aldundia bezalako erakunde eta organismo publiko estatal eta autonomikoen inbertsioen eskutik. Baita Orzaren parte hartzeari esker ere, Elkarkidetza eta Geroa pentsio-funtsen inbertsio-erakundea dena. Hau da: zuzenean edo zeharka (zergen edo pentsioen bidez), euskal biztanleriaren zati handi bat euskal industria militarraren izar berri hori babesten ari da ia hasieratik.

Garmendiak, Hernanik eta Satlantiseko arduradunek badakite esparru publikoan mugitzen, ez bakarrik diru bila. 2017ko martxorako, Iñigo Urkullu lehendakariak eta Arantxa Tapia sailburuak bisita publikoa egin zuten enpresaren Getxoko bulegoetara. Hilabete batzuk geroago, Satlantisek akordio bat iragarri zuen Euskadiko Parke Teknologikoen sarearekin, Leioan, EHUko Parke Zientifikoan, 640 metro koadroko lantegi bat jartzeko. Lantegia 2019ko urtarrilean inauguratu zuten ofizialki, eta berriro ere Urkullu eta Tapia izan ziren bertan. Baina Satlantisek eta bere ekoizpen militarrak EHUrekin duten harremana are haratago doa, aparteko koadroan irakur daitekeenez.

2021ean, Satlantisek inbertitzaile berriak bilatu zituen berriro, eta urte amaierarako helburu gisa jarritako 16,5 milioi euroak lortu zituen, berriro ere lankidetza publiko-pribatuari esker. CTDIk 2,5 milioi euro erosi zituen akzioetan –gogoratu, Satlantisen bultzatzaileetako batzuk Espainiako Estatuko erakunde publiko horren zuzendaritzan aritu ziren–. Gainerako milioiak sozietate publikoek jarri zituzten (Espainiako Gobernuaren Axis-ICO eta SEPI), lehen aipatutako Orza inbertsio-erakundeak, eta Enagas enpresa pribatuak.

2022ko apirilean, Satlantisek 24 milioi euroko inbertsio berriak lortu zituen. 2021eko inbertitzaileak errepikatu ziren, eta horiei Bizkaiko Foru Aldundia gehitu zitzaion. Baina orduko hartan inbertitzaile nagusia Encino Environmental Holdings enpresa estatubatuarra izan zen. Izan ere, inbertsioa AEBetako Satlantisen filiala (Satlantis LLC) bultzatzera bideratuko zen nagusiki.

Everis

Itzul gaitezen une batez Satlantisen hasierako inbertitzaileetara. Enpresa pribatu baten presentziak arreta deitu zigun: Everis (gaur egun NTT Data), enpresa talde bat da, eta 2010etik arlo militarrean dihardu Everis Aeroespacial y Defensa (Everis ADS) izeneko sozietatearen bidez. Bada, Cristina Garmendia haren administrazio kontseiluko kide izan da 2012ko urritik 2019ko abuztura arte.

Everis ADSk ibilbide luzea du material militarraren salmentan, eta horietako batzuk bereziki deigarriak dira. Ikus ditzagun bi adibide. Periodico de España egunkariak argitaratu zuenez, 2017an Alakran morteroak eta munizioak saldu zizkien Arabiar Emirerri Batuei eta Saudi Arabiari 117 milioiren truke, nahiz eta 2016tik NBEren eta Europako Parlamentuaren hainbat ebazpenek Saudi Arabiari armamenturik ez saltzea eskatu zuten, Yemengo gerran biztanleria zibila sarraskitzeagatik. Bestalde, 2024ko martxoan, enpresako langile batzuek salatu zutenez, “urteetan Israelgo Estatuari armamentua saldu dioten enpresen artean, milaka haur palestinar hiltzeko erabiltzen den horixe, NTT Data (lehen Everis) dago”.

2023ko urtarrilean, Satlantisek Lurraren Defentsa eta Behaketa espazio arloko negozioak erosi zizkion Everisi, Espainiako Defentsa Ministerioaren, Europako Espazio Agentziaren (ESA) eta Europako Batzordearen oniritzia jaso ondoren. Satlantiseko arduradun Juan Tomás Hernanik adierazi zuen erosketak Satlantisen posizionamendua “bultzatzea” zekarrela “European Defense Fund-aren eta ESAren” aurrean.

Merkatu militarra Satlantisen motor gisa

Izan ere, Satlantisen garapenek arlo militarrean sortzen zituzten espektatibak, Defentsarako Europako Funtsetarako iragarritako 7.900 milioiak eta munduaren zati handi batean dauden gerra hotsak ikusita, enpresako arduradunek sektore horretan sakontzea erabaki zuten.

EBk finantzatutako Europako defentsa programetan izena ematen hasi zen, Nemos programa koordinatuta, “funtzio anitzeko gaitasunekin, espazioan oinarritutako zaintza eta jarraipena barne”. Programa horretarako elkartu ziren bost herrialdetako bederatzi enpresaren partzuergoak zehaztu zuenez, “parte hartzen duten erakunde eta herrialdeen arteko lankidetza ezarri nahi du, Europak defentsaren eta segurtasunaren arloan dituen gaitasunak indartzeko helburuarekin”. Optisse programa ere koordinatu du Satlantisek, eta Europako Spider Defentsa Funtsen programan parte hartu du. Programa horren helburua da inteligentzia, zaintza eta ikuskapenera bideratutako sateliteen sarea hobetzea.

2021ean, Atlantis TEDAEn sartu zen (Defentsa, Segurtasun, Aeronautika eta Espazioko Teknologien Espainiako Elkartea, Espainiako sektore militarraren benetako patronala). Bere negozio-eremua, besteak beste, “azpiegitura kritikoen eta/edo mugen” monitorizazioan oinarritzen da. Urte horretan bertan FEINDEFen parte hartu zuen, Madrilen egiten den armamentu azokan. Bertan, Defentsa eta Teknologia Espaziala mahai-inguruan parte hartu zuen, Espainiako goi agintari militarrekin eta sektoreko enpresa handietako ordezkariekin batera, hala nola Indrarekin eta Euskal Herriko Sener-ekin.

Ikusi dugunez, 2023. urtearen hasieran Satlantisek Lurraren Defentsa eta Behaketa eremua erosi zion Everisi. Hilabete batzuk geroago Dubaiko SpaceOps azokara joan zen, Satlantis Defence & Security lelodun standarekin. Halaber, aste horietan “Britainia Handiko defentsan” sartu zela jakinarazi zuen enpresak, nahiz ez zuen zehaztu zein proiektu edo programatan. Urte bereko amaieran, Airbusekin aliantza egin zuen, Espainiako Defentsa Ministerioaren behaketa sateliteak garatzeko. Satelite horiek, azaldu zutenez, “araketa eta zaintza militarreko gaietan lan egiteko aukera ematen digute, eta, beraz, oso gaitasun aurreratuak izan ditzakegu helburuak identifikatzeko, mugimendu militarrak monitorizatzeko eta defentsa operazioei buruzko informazio estrategikoa biltzeko”.

Gerra Hotza eta Mendebaldearen defentsa

2022ko apirilean Juan Tomás Hernani Atlantiseko zuzendari nagusiak El Correon adierazi zuen “Defentsan Gerra Hotz berri batean” gaudela eta bere enpresak “Mendebaldeko bandoa” zerbitzatzea erabaki duela. Ildo horretan, eta “espaziotik zaintza eta ikuskapena” errazteko Pentagonoarekin izandako esperientziaren ondoren, hilabete geroago Deian adierazi zuenez, “NASAren eta Defentsa Departamentuaren inbertsio amerikarra albiste bikaina da, gure plana babesten ari baitira”. Apustu horren ondorioz, besteak beste, Satlantis LLCk filial estatubatuarraren presidente Sean O’Keefe izendatu zuen. AEBetako Itsas Armadako idazkaria izan zen O’Keefe, eta George H. W. Bushen garaian Defentsa Departamentuko finantza zuzendaria.

Azken batean, argi dago Satlantiseko arduradunek zein lehentasunekin zuzentzen duten beren negozioa. Horrela laburbildu zituen Hernanik El Correo egunkarian, urte bereko apirilean (ikus daitekeenez, zenbait komunikabideren tratu ohikoa eta adeitsua industria militarraren normalizazioaren beste estrategia giltzarrietako bat da): “Defentsan bultzada oso argia dago. (…) Garapena gobernuek markatzen dituzten eraztunen araberakoa izango da. Lehenbizi defentsa, segurtasuna, mugen kontrola”.

Eraldatu ala gerrak bultzatzen jarraitu

Komeni zaigu hausnartzea nortzuek, nola eta zertarako sortzen duten gaur egun bizi dugun espiral belizista. 2010eko hamarkadaren erdialdean, Europar Batasunak bere funtsak “defentsa” programak finantzatzeko irekiko zituela iragarri zuen. Euskal kasuari erreparatuta hor hasi zen egungo armagintza lasterketa, ordutik produkzio militarrari lotutako enpresen kopurua biderkatu egin baita. Eta Euskal Herria ez da salbuespena.

Heriotzaren merkatariak gailu eta armamentu sistema berri eta sofistikatuetan inbertitzen hasi ziren, eta horretarako finantzaketa publikoa izan zuten: gastu militarra areagotu zen, politika eta hezkuntza estamentuen bultzada izan zuten, eta sektoreko langileen eta herritarren isiltasun konplize edo ezjakina nagusitu zen. Zirkulu zoroa itxi eta merkatari horien etekinak bermatzeko, gerrak, segurtasunik eza eta beldurrak elikatzea besterik ez zen falta. Eta horretan gaude.

Satlantis gerrara kondenatzen gaituen ekoizpen militarraren eskalada berri horren adibide bat da. Karrera horretan, bere kasuan ikusi dugun bezala, administrazioen, ikerketa zentroen eta botere guneen zirrikituak kontrolatzen dituztenek, eta, izaera zientifikoa edo akademikoa izan arren, inolako eskrupulurik ez dutenek, abantaila argiarekin jokatzen dute.

Gerra hemen hasten da, ekoizpen horretan parte hartzen duen euskal enpresa bakoitzean, eta hurrengo gerrak lehertu aurretik gelditu nahi baditugu, berriro ere ezintasunean erori baino lehen, bidea argia dirudi: gerra horiek eraikitzen dituen industriari eta etekina ateratzen dieten merkatariei aldez aurretik amaiera ematea. Industria militarraren eta gerren aurrean alternatibak egon badaude. Hasiera ona litzateke ekoizpen militarra eraldatzea gizarte premiei erantzungo dien ekoizpen zibilean. Premiazkoa da alternatiba horiek garatzea… hil ala biziko kontua baita.

Cristina Garmendia eta Berlusconi

Nahiko da Ondarroako portuko isurketekin

albisteak
Leave a comment

Asteazkenean, hilaren 17an, berriz ere isurketa larria egin da Ondarroako portuan.
Isurketa hori karroaren inguruan gertatu da. Arrantza-ontzien konponketak, egokitzapenak eta pintaketak egiten diren tokia.
Egiten ari diren ikerketen emaitzen zain, esan dezakegu isurketa hori une horretan karroan igota zegoen arrantza-ontzi baten kroskoaren pintura desugertzearen emaitza dela. Isuria ur-azalera handi bat estaltzen zuen kolore gorrixkako orban bat izan zen. Eta une hartan karrora igota zegoen ontzi bakarra pintatze prozesuan zegoen eta kaskoa kolore gorrixka berekoa zuen.
Publikoki salatu nahi dugu gure portuan inpunitatea ia erabatekoa dela egiaztatzeko prest gaudela. Pilota etengabe pasatzen Espainiako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren artean. Gasolio-isurketa ugariekin lotutako ia inolako arau-hausterik ez da gertatu.
Era berean, ez da normala karron aurreko mendean bezala lan egin ahal izatea, inolako isurketarik gerta ez dadin beharrezko prebentzio- eta segurtasun-neurririk hartu gabe. Noiz arte?


Espainiako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak ingurumen-arloko eginkizunetan herrietako udalek gure portuen etorkizunean paper aktibo eta erabakitzailea izan dezaten ahalbidetu beharko lukete.

Uztailaren 9an Otxantegikide bat epaitu zuten

albisteak
Leave a comment

Atentatua, desordena publikoak eta erresistentzia larria leporatuta epaitu zuten uztailaren 9an Otxantegiko laguna. 1.600 euroko isuna eta 9 hilabeteko aurrekari penalak ezarri dizkiote.
Akusazio eta zigor hau muntai polizialaren emaitza besterik ez dela salatu gura dugu Otxantegi Herri Lurretik. Ondo dakigu euren helburua beldurtu eta itotze ekonomikoaren bitartez borroka gelditzea dela, baina ozen esan dezakegu EZ DUTELA LORTUKO.
Albiste honek ez du ezer berririk esango, borroka guztietan sistematikoki gertatzen den zerbait baita. Jakin badakigu gorputz polizialen eta epaitegien helburu bakarra jauntxo, enpresa, Udal eta sistema hau elikatzen duten organismo denak babestea zein defendatzea dela. Gertatzen dena gertatzen dela, guk lurraren defentsan tinko segituko dugula jakinarazi gura dizuegu.
Halako erasoek gure borrokarako grina areagotu besterik ez dute egiten. Ez dugu onartuko eskualdean gelditzen zaizkigun lur emakorrak porlanez betetzen jarraitzea gutxi batzuen diru gosea asetzeko.
Hori gutxi ez balitz, desalojo egunean Moza LEGEAREN bidez jarritako 41 isunen zain gaude, baina elkartasunari esker errepresioa gainditzea lortuko
dugu.
Lurra lantzen duenarentzat!

Santander eta BBVA Israeli armak ematen dizkioten Europako 10 finantzatzaile nagusien artean daude

albisteak
Leave a comment

valorsocial.info. Europako finantza-erakundeek 60.000 milioi euro baino gehiago utzi edo inbertitu dituzte Israeli armak saltzen dizkioten enpresetan. Hori ondorioztatzen da gizarte zibileko 19 erakundek argitaratutako nazioarteko txosten berri batetik. Banco Santander eta BBVA konpainia horiei emandako Europako hamar kreditu-hornitzaile nagusien artean daude, eta bien artean 3.300 milioi eurotik gorakoak dira.

Ikerketak munduko armak ekoizten dituzten sei konpainia handienen (Boeing, General Dynamics, Leonardo, Lockheed Martin, RTX eta Rolls-Royce) eta Europako finantza-erakundeen arteko finantza-harremanak aztertzen ditu. Txostenaren arabera, erakunde finantzatzaile horiek 36.100 milioi euro eman dizkiete mailegu eta harpidetzetan aipatutako enpresei, eta 26.000 milioi euro dituzte Israelgo armada hornitzen duten armamentu-enpresen akzio eta bonoetan.

(Albiste originala erderaz dago)

Natur parkeak: etekina edo kontserbazioa?

albisteak
Leave a comment

BERRIA. Jone Arruabarrena. Gipuzkoako Natur Parkeen Egunak antolatu ditu Gipuzkoako Foru Aldundiak maiatzaren 26tik aurrerako; asteburu bakoitzean parke batean egingo dituzte jarduerak. Herrialdean lau parke natural daude, eta lurraldearen azaleraren %15 hartzen dute: Aizkorri-Aratz, Aiako Harria, Aralar eta Pagoeta. Egun horiek natur parkeei ikusgaitasuna emateko baliatu nahi ditu aldundiak, baina «harago» joan nahi dutela adierazi zuen Xabier Arruti Lurralde Oreka Berdeko foru diputatuak egitasmoaren aurkezpenean: «Ingurumenaren zaintza eta lehen sektoreak garatzen duen jarduera txanpon beraren bi aldeak direla erakutsi nahi dugu: lurralde oreka berdearena». Dena dela, aldaketak eskatu dizkiote natur taldeetako kideek.

«Guri ere oso garrantzitsua iruditzen zaigu parke naturalei balioa ematea, baina aldarrikapen horren atzean ez dago aldaketa esanguratsurik natur kontserbazioari begira», kexu da Aitziber Sarobe Egiguren Arkamura natur taldeko kidea (Zarautz, 1974). «Biodibertsitatea mantendu eta berreskuratzeko estrategia bat ikusi nahi dugu, guk ere egun horiek ospatu ahal izateko». Pagoeta parke naturaleko patronatuko kidea ere bada Sarobe; izan ere, natur kontserbaziora bideratutako eragile batek egon behar du natur parkeetako patronatuetan.

Gipuzkoako gainontzeko parke naturaletako patronatuetan dauden natur taldeetako ordezkariekin bildu da Sarobe, Pagoetako natur parkeko parketxean. Harekin batera, mahaiaren bueltan dira Hilario Manzanedo Gabilondo (Soraluze, 1965), Kukubaso elkarteko eta Aizkorri-Aratzeko patronatuko kidea; Edurne Huesa Otegi (Donostia, 1959), Landarlan elkarteko eta Aralar parkeko patronatuko kidea; eta Karlos Murua Roma (Errenteria, 1955), Eguzki taldeko eta Aiako Harriko patronatuko kidea. Bakoitzak natur talde batean parte hartu arren, guztiak dira Naturkon Gipuzkoako talde ekologisten eta naturazaleen koordinakundeko partaide.

Txindoki, Aralarreko natur parkeko mendietako bat, 2016ko irudi batean. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

Parkeak garrantzi bereziko leku izendatu zituzten 2009. urtean, eta, 2013an, kontserbazio bereziko guneen izendapena jaso zuten. «Izendapen hori jaso ondoren, kontserbaziorako kudeaketa eta aurrekontu plan bat aurkeztu behar zuen aldundiak sei urteko epean. Hau da, 2019rako, beranduenez. Baina oraindik zain gaude», esan du Muruak. Gipuzkoako Foru Aldundiarekin harremanetan jartzen saiatu da Gipuzkoako Hitza, baina ez du erantzunik jaso.

Izendapenak ematea Eusko Jaurlaritzari dagokio, baina Gipuzkoan aldundiaren ardura da parkeen kudeaketa. Natur Baliabideen Kudeaketarako Planaren arabera kudeatzen ditu aldundiak eremu horiek. Planaren sorreran modu aktiboan parte hartu zuen diputazioak, eta azken hamarkadetan planari jarraituta kudeatu ditu eremuak.

«Habitatak hobetzeko, aurrekontu osotik 3.500 euro soilik erabiltzen dituzte: hau da, %1». 

HILARIO MANZANEDOKukubaso elkarteko kidea

2013an, ordea, kontserbazio bereziko guneen izendapena jasotzearekin batera, Gipuzkoako parke naturalak Europako Natura 2000 naturagune babestuen sarean sartu ziren, eta horrek Europak finkatzen zuen planari jarraitzera behartu zituen. «Hor instituzioen arteko talka bat egon zen. Aldundiak aldarrikatzen zuen Natur Baliabideen Kudeaketarako Planari jarraitu nahi ziola, Europatik zetorren plan berria aplikatu beharrean. Talka hori izan da urteetan natur kontserbazioaren aldeko politikak egitea atzeratu duena», dio Sarobek. 2022ko natura ondarea kontserbatzeari buruzko lege berriak, ordea, bi dokumentu horiek «uztartzea» ekarri du.

Biodibertsitatea ala etekinak?

Baina zer ezberdintasun dago bi planen artean? Habitaten figuraren zentraltasuna da ezberdintasun nagusietako bat. Europako legediak natur kontserbazioa habitaten arteztarauen arabera ulertzen du. Hau da, habitatak natur kontserbaziorako unitate bihurtzen dira, eta horien garrantzi ekologikoa zehazten du Europak. «Horrek guztiz aldatzen du orain arteko ikuskera kontserbazioari begira», azaldu du Sarobek. Natur taldeen aldarri historikoa izan da legedi hori aplikatzea. Izan ere, Sarobek azpimarratu du orain arte egon den aldundien kudeaketa plana «zerbitzu ekosistemikoei etekina ateratzera» bideratuta dagoela, eta ez biodibertsitatea kontserbatzera. «Kudeaketa jarduera ekonomikoetara bideratzen da: abeltzaintza, basogintza zein erabilera publikora», gehitu du Huesak.

Leze koba, Aizkorriko akuiferoaren deskarga gune bat, 2021eko irudi batean. JUANAN RUIZ / FOKU

Pagoetako natur parkearentzat aurreikusitako aurrekontuen adibidea eman du Sarobek: basoak mantentzeko lanetarako 9.000 euro jarriko ditu aldundiak, larreetara 12.000 euro, eta parketxeko lorategi botanikora 85.000. Horrez gain, 250.000 euro jarriko ditu erabilera publikorako. Diru horrekin denarekin, eremu bakoitzean egingo diren lanak zehaztu ditu aldundiak, Sarobek esan duenez: «Basolanak udako garbiketak dira: basoko zuhaitz batzuk moztea eta espezie batzuk kentzea. Larreei dagokienez, aldundiak ulertzen du Pagoetako larreak zaintzea landaretza sastrakadiak kentzea dela, adibidez. Zeregin horiek nekazaritza Nekazaritza Sailaren kontuak dira, ez kontserbaziora bideratutako neurriak».

«Kontserbaziorako kudeaketa eta aurrekontu plan bat aurkeztu behar zuen aldundiak sei urteko epean. Baina oraindik zain gaude».

KARLOS MURUAEguzki taldeko kidea

«Aralarren antzekoa gertatzen da», jakinarazi du Huesa Landarlan elkarteko kideak. «Gainera, kasuren batean, sastrakak erretzea proposatzen dute. Larria iruditzen zaigu natur parke batean sua erabiltzea». Gehitu du zuhaitzak mozteko matarras teknika proposatzen dela aurrekontuetan: «Zuhaitz guztiak batera kentzeko teknika bat da. Lurzorua galtzea dakar, baita bertako fauna tokirik gabe geratzea eta lurraren higadura ere. Inon ez litzateke erabili beharko, baina natur parke batean, are gutxiago».

Lau kideek eskuartean dituzte parke bakoitzerako aldundiaren aurrekontuak. «Aurrekontua guztira 355.000 eurokoa da, eta ia guztia erabili dute ehizarako guneak jartzeko, matarrasak egiteko, sastrakak mozteko eta abeltzaintzarako. Habitatak hobetzeko, aurrekontu osotik 3.500 euro soilik erabiltzen dituzte; hau da, %1», salatu du Manzanedok.

Murua bat dator, eta gehitu du aurrekontuak ez direla erabiltzen Europatik jarritako kontserbazio helburuak betetzeko: «Orokorrean lau parkeetan gauza bera gertatzen da. Europatik datorren Aiako Harriaren kudeaketa planean, helburuen artean zegoen Aiako Harriko parkea ia bederatziehun hektareatan handitzea, baina aurtengo aurrekontuetan 1,60 hektarea handitzeko asmoa dago. Pentsa noiz iritsiko garen Europak finkatutako helburuetara…».

Horren ordez, aldundiak abeltzaintza eta basogintza bultzatzen dituela salatu du Sarobe Arkamurako kideak. «Eremu handia hartzen du abeltzaintzak, eta, gainera, eredu intentsiboa da. Alde batetik, abeltzainak daude. Bestetik, basozaleek geroz eta baso gehiago eskatzen dituzte, eta guk kontserbazio gehiago eskatzen dugu. Hor tentsio batzuk sortzen dira, baina natur kontserbazioaren ardura duenak, aldundiak, ez du kontserbazioaren aldeko apusturik egiten». Sarobek adierazi duenez, Pagoetan hiru urtean sastrakadien %80 moztu zituzten, bigantxategi baterako eta beste abeltzain batzuen jarduera bermatzeko. «Sastrakadi horretan zegoen Gipuzkoako mirotz zuriaren habia bakarrenetarikoa, eta, jakinaren gainean zeuden arren, moztu eta mirotza desagertu egin zen. Beti irabazten du jarduera produktiboak».

«Natur kontserbazioaren ardura duenak, aldundiak, ez du kontserbazioaren aldeko apusturik egiten».

AITZIBER SAROBEArkamura natur taldeko kidea

Huesak adierazi du ez daudela abeltzaintza parkeetan sartzearen aurka, baina «nola» egin ikertu beharko litzatekeela. Manzanedo bat dator: «Natur kontserbazioak lehentasuna izan behar du, eta, jarduerak badaude, horretan laguntzen dutenak izan behar dute, edo, gutxienez, kalterik egiten ez dutenak». Horrez gain, Muruak esan du Natura 2000 sarearen barruan egoteak «nahi eta nahi ez» bultzatzen duela kontserbazioa parkearen helburu nagusi izatera.

Ikerketarik ez

«Ez da ikertzen». Hori da solaskideek gehien aipatu duten esaldietako bat. «Parkeak izendatu zirenetik 30 urte pasatu dira, eta oraindik ez da ebaluazio bat egin parkeko fauna eta flora nola dagoen ikertzeko. Ikerketara bideratutako aurrekonturik ez dago», ohartarazi Huesak. Sarobek erantsi du Natura 2000 sareko txosten guztietan argi adierazten dela parkeetako habitatak «hobeto» ezaugarritu behar direla.

Parkeetako patronatuak sortu zirenean, zehaztu zuten bertako kide guztiek gutxienez urtean bi aldiz bildu behar dutela. Aldundiak dauka bileretara deitzeko ardura, eta Naturkoneko kideek deitoratu dute azken urteetan ez duela bileretara deitu ere egin. «Guk eskatu behar izan dugu legea betetzeko, eta, gutxienez, patronatuetako batzarretara deitzeko», esan du Muruak. Hala ere, Mendiak eta Naturaren Zaintzaren Departamentuak [orain Lurralde Oreka Berdea izendatu duten sail hori] zuzendaritza aldatzearekin batera, «jarrera aldaketa bat» ikusten hasi dira natur taldeetako kideak, Sarobek esan duenez: «Orain arte zuzendari egon denak publikoki esan zuen ez zuela sinesten Natura 2000 sarean, eta aurreko bi legealdietan hori antzeman da. Legealdi aldaketarekin batera, zuzendaritza aldatu dute, eta zuzendari berria beste jarrera batekin etorri da».

«Parkeak izendatu zirenetik 30 urte pasatu dira, eta oraindik ez da ebaluazio bat egin parkeko fauna eta flora nola dagoen ikertzeko».

EDURNE HUESA Landarlan elkarteko kidea

Esperantzaz begiratzen diote Naturkoneko kideek legealdi aldaketari, oraindik funtsezko aldaketarik egin ez dela dioten arren. «Borondate ona adierazi dute, baina orain ikusi beharko da beteko duten edo ez. Oraingoz, aurten behin behintzat deitu dute patronatuaren bilerara», dio Muruak.

Larunbat hontan Zapatu Azule Ondarroan

albisteak
Leave a comment

Badator, badatorrr Zapatu Azule. Larunbat honetan, hilak 29, aurten ere Ondarroan ospatuko dugu gure Zapatu Azule. Jende erdiarekin eta kontzientziazio bikoitzarekin askoz hobeto pasatuko genuke denok. Baina aldez aurretik jakinda hori ezinezkoa izango dela, gu geurera, ingurumen-inpaktua ahalik eta txikiena izan dadin saiatzera. Lan zaila. Bakoitzak zer egin behar dugun esatea, denok dakigu. Primeran pasatzeak ez du zertan kontraesana izan gure portaerarekin, inpresentableak bagina bezala.

Ondo pasa!